De grote Afro-Amerikaanse volksverhuizing

Voor veel Europese immigranten behelsde Amerika het ultieme idee van vrijheid, het land van de onbegrensde mogelijkheden. Het land waarin iedereen binnen de kortste keer een ‘echte Amerikaan’ zou zijn en waar voor iedereen plaats was. De werkelijkheid bleek voor vele Afro-Amerikanen anders te zijn, daarom vertrokken tussen 1916 en 1970 zes miljoen Afro-Amerikanen uit het racistische zuiden naar het industriële noorden met hoop op een betere toekomst.

Vertrek uit het Zuiden

In vergelijking tot het zich snel ontwikkelende noorden van het land liepen de zuidelijke staten achter in hun ontwikkeling. Door het lange gebruik van slavernij, het langzame herstel van de verwoestende Amerikaanse burgeroorlog en de te grote afhankelijkheid van katoen als economische motor waren de zuidelijke staten geïsoleerd geraakt. Na het beëindigen van de burgeroorlog in 1865 bestond er voor de zwarte bevolking van het zuiden even hoop op een beter leven, de slavernij werd immers afgeschaft. Echter kwam al snel daarvoor in de plaats de discriminerende Jim Crow-wetgeving. Deze wetten zorgden ervoor dat de blanke inwoners gesegregeerd leefden van de zwarte inwoners. Naast discriminatie en segregatie had de zwarte bevolking ook te kampen met fysiek geweld. Van 1890 tot 1910 werden er jaarlijks gemiddeld 119 Afro-Amerikanen gedood tijdens publieke lynchpartijen – soms werden Afro-Amerikanen simpelweg veroordeeld omdat een blanke persoon vond dat een Afro-Amerikaan zich ‘brutaal’ gedroeg. Hiernaast waren de economische en sociale kansen in het zuiden ook minimaal. Afro-Amerikanen moesten in het zuiden nog steeds genoegen nemen met een hongerloontje en er waren weinig perspectieven op verbetering.

De Eerste Wereldoorlog gaf het startsein

Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 was het startsein voor de eerste migratiegolf, dit kwam doordat in Europa de grenzen op slot gingen. Immigranten die per boot naar Amerika wilden reizen hadden deze mogelijkheid niet meer. In Amerika ontstond er door het gebrek aan een nieuwe toestroom van goedkope Europese arbeidskrachten een tekort aan arbeiders. Er waren in Amerika juist veel arbeidskrachten nodig aangezien Amerika voorzag in de productie van oorlogsmateriaal voor hun Europese bondgenoten. Het Zuiden daarentegen kampte met mislukte oogsten en een overschot aan arbeiders. Veel Afro-Amerikanen zagen dit als de mogelijkheid om het kansarme en racistische Zuiden te ontvluchten en om in het Noorden op zoek te gaan naar werk en een waardiger bestaan.

De eerste migratiegolf 1916-1930

Voor veel migranten was de verandering groot: zij vertrokken van het arme platteland richting industriële steden zoals Chicago, Detroit of New York. De omstandigheden in de nieuw verkregen thuissteden waren verbeterd maar alsnog vol ontberingen. Afro-Amerikanen werden nog steeds op grote schaal geconfronteerd met racisme en vooroordelen. Zo leverden veel Afro-Amerikanen in het Noorden alsnog laaggeschoolde, slecht betaalde en slopende arbeid. Toch kregen ze voor dit vuile werk meer dan twee keer zoveel betaald dan in het Zuiden. Door het Amerikaanse overheidsbeleid, redlining genoemd, werden Afro-Amerikanen geweerd uit de betere woonwijken. Op deze manier bleven de blanke en zwarte bevolking grotendeels apart van elkaar leven en vormden zich getto’s waar veelal arme zwarte mensen woonden.

Segregatie in het Oklahoma van de jaren '30

De tweede migratiegolf 1940-1970

Door historici wordt de grote volksverhuizing van Afro-Amerikanen vaak onderverdeeld in twee golven. Door de Grote Depressie in de jaren dertig zwakte de emigratiegolf voor een decennium af, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam deze nog heftiger op gang. De economische en sociale kansen in het Zuiden waren nog steeds minimaal.Voor Afro-Amerikanen bestonden er alleen ongeschoolde en slecht betaalde banen. In het Noorden daarentegen waren goedkope arbeidskrachten veelgevraagd, de Tweede Wereldoorlog zorgde opnieuw voor een opleving van de industrie. Ondertussen waren Europese migranten dure arbeidskrachten geworden, Afro-Amerikanen waren dus erg welkom in de noordelijke industriële steden. In grote groepen verliet een nieuwe generatie Afro-Amerikanen het Zuiden op zoek naar betere kansen. Tussen 1940 en 1970 migreerden maarliefst 3.5 miljoen mensen.

De zwarte erfenis

Deze enorme volksverhuizing kon zich natuurlijk niet voltrekken zonder gevolgen, de erfenis die deze migratiegolf achterlaat is dan ook omvangrijk. De economie, politiek en cultuur van de grote Amerikaanse steden is hierdoor voorgoed veranderd. Zo is de structuur van de Amerikaanse steden blijvend veranderd. Door het beleid van redlining is de sociale geografie van Amerikaanse steden onderverdeeld in zwarte en blanke wijken en vluchtte een groot deel van de blanke bevolking naar de zo voor de Amerikaanse cultuur typerende suburbs. Ook vond er een politieke migratie plaats, de Afro-Amerikaanse bevolking was de republikeinse Abraham Lincoln decennialang dankbaar geweest voor de afschaffing van de slavernij. Maar na hun emigratie maakten veel Afro-Amerikanen de overstap naar de Democratische partij onder de liberale Rooseveldt. Hiernaast vond er ook een culturele revolutie plaats binnen de hechte zwarte gemeenschappen in de nieuwgevormde getto’s. Zo ontstond er in het Harlem van de jaren twintig een culturele en artistieke ontwikkeling die de Harlem Renaissance genoemd werd. Binnen deze beweging leefde de zwarte literatuur op en later ontstonden er ook nieuwe muzikale genres zoals jazz en hiphop. In Detroit werd het invloedrijke Motown platenlabel opgericht, dit label vormde de eerste basis voor de doorbraak van Afro-Amerikaanse populaire muziek naar een blank publiek. Hiernaast waren de Afro-Amerikaanse migranten ook doorslaggevend voor de opkomst van de burgerbeweging in Amerika.

Terug naar de wortels

De grote migratie kwam ten einde in de jaren zeventig. Op dat moment was de prikkel om de ingrijpende verhuizing te ondergaan minder groot geworden. Na jarenlange strijd verbeterden de rechten van de zwarte burger in het Zuiden langzamerhand en de vraag naar arbeidskrachten in het Noorden was minder groot. Veel Afro-Amerikanen kozen ervoor om weer terug te migreren naar het Zuiden. Deze remigratie is zelfs op dit moment nog gaande. De afgelopen decennia is er in het Zuiden van Amerika veel veranderd, de economie is gegroeid en gemoderniseerd en de verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen zijn verbeterd. Veel Amerikanen kiezen ervoor om weer terug te keren naar hun wortels.

Een onderbelichte Amerikaanse geschiedenis

Dat een migratiebeweging met zo een grote impact zo lang onderbelicht gebleven is binnen de Amerikaanse geschiedenis is lastig voor te stellen. Toch werd er pas in 2011 met de publicatie van the Warmth of Other Suns door de Amerikaanse journaliste Isabel Wilkerson een stem gegeven aan deze generatie Afro-Amerikanen. Voor haar boek interviewde ze bijna 1200 mensen. Met de stem van drie verschillende migrantengeneraties vertelde ze het verhaal van deze enorme verhuizing. Veel Afro-Amerikanen uit de derde generatie hadden geen weet van deze slecht gedocumenteerde enorme volksverhuizing. Het verhaal had voor veel Afro-Amerikanen een grote persoonlijke impact.Opeens konden zij hun eigen herkomst herleiden naar dit moment in de geschiedenis.

Zo ontstond er niet alleen plots een generatie met een gedeelde geschiedenis maar ook een dieper inzicht in de rijke schakeringen van de Amerikaanse cultuur.