Doldwaze Dansplaag van 1518

Op een zomerdag in juli van het jaar 1518 vormde de Franse stad Straatsburg het toneel van een uiterst vreemd voorval. Volledig uit het niets barstte een vrouw van middelbare leeftijd daar namelijk uit in een wilde danspartij. Er was geen sprake van muziek, noch van een feestelijke aangelegenheid, maar toch leek ze niet te kunnen stoppen met dansen. Het was het begin van een van de meest opmerkelijke gebeurtenissen uit de geschiedenis: de Dansplaag van 1518.

De aanstichtster van deze bewuste dansepidemie stond bij haar buurtgenoten bekend onder de naam ‘Frau Troffea’. Over haar achtergrond wordt in de historische bronnen niets vermeld, wat sterk doet vermoeden dat Troffea een doodgewone vrouw was. Toch veroorzaakte deze keurige inwoonster van Straatsburg in 1518 een hoop ophef toen ze op een warme zomermiddag midden op straat plotseling heftig begon te dansen. Frau Troffea gooide er de meest wilde en fanatieke bewegingen uit, maar omstanders merkten op dat haar gezicht geen enkel spoortje van plezier vertoonde. Ze leek haast bezeten door een hogere macht en was duidelijk niet meer in staat te stoppen met dansen.

Dansplaag

Normaal gesproken zou deze uitbarsting afgeschreven worden als een ‘vreemd incident’ en zou Frau Troffea kunnen rekenen op een enkeltje gekkenhuis, maar al snel werd duidelijk dat het hier niet ging om een los voorval. Omstanders begonnen namelijk mee te bewegen en raakten al snel bezeten door dezelfde danslust die in eerste instantie alleen Frau Troffea had getroffen. Binnen de kortste keren was de groep gegroeid tot meer dan 30 man en werd er dag en nacht onafgebroken gedanst in de straten van Straatsburg. Zelfs toen een compleet uitgeputte Frau Troffea na 5 dagen non-stop bewegen ophield met dansen was de menigte niet meer te stoppen en ging het dansfestijn door. Van een feest was echter nog steeds geen sprake, want tijdens het dansen gaven de deelnemers veelvuldig blijk van hun ellende en riepen enkelen van hen zelfs om hulp.

Heet bloed

Het stadsbestuur van Straatsburg had ondertussen geen idee wat het aan moest met deze gekte en vroeg daarom een aantal geestelijken en medici om raad. Deze experts kwamen al snel tot de conclusie dat de plaag veroorzaakt werd door oververhit bloed en dat onafgebroken dansen de enige manier was om weer van de aandoening af te komen. Met dit advies op zak besloten de bestuurders daarom het dansen in Straatsburg maar zo veel mogelijk te bevorderen. Zo huurde men slagspelers, fluitisten en andere musici en liet men zelfs een groot houten podium oprichten. In al hun wijsheid hadden de regenten echter niet voorzien dat dit het probleem enkel zou verergeren. Halverwege augustus, ruim een maand nadat Frau Troffea er de brui aan had gegeven, waren er nog steeds honderden mensen bevangen door de Dansplaag.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Slachtoffers

Beeltenis van de heilige St. Vitus, die de kracht had mensen te vervloeken tot een eeuwige dans

De in eerste instantie zo onschuldig opgekomen gekte begon nu in rap tempo uit te lopen op een rampsituatie. De dansepidemie had als gevolg van uitputting, oververhitting, uitdroging en hartaanvallen zelfs al een aantal dansers het leven gekost. Aan het einde van de maand augustus besloot het stadsbestuur daarom fors in te grijpen. De musici kregen opdracht te stoppen met spelen, het houten podium werd afgebroken en de 400 dansers werden op een wagen geladen en naar een lokaal geneeskrachtig heiligdom gebracht. Op deze manier kwam de Dansplaag van 1518 net zo abrupt ten einde als zij ooit was begonnen.

In de jaren na de gekte is er binnen en buiten Straatsburg nog veel gespeculeerd over de aanleiding van de Dansplaag van 1518. Eén van de meest populaire theorieën stelde dat de lokale graanoogst waarschijnlijk besmet was geraakt met Claviceps, een parasitaire schimmel die mensen aan kan zetten tot spasmen en manie. In de moderne psychologie wordt de Dansplaag van 1518 echter verklaard als een typisch voorbeeld van massahysterie waarbij de deelnemers bevangen werden door een soort van trance. Ongeacht de precieze aanleiding kan de Dansplaag van 1518 in ieder geval nu al de boeken in als een van de meest opmerkelijke epidemieën uit de menselijke geschiedenis.