Drie oktober 1990: de Duitse hereniging

Vijfenveertig jaar lang was Duitsland verdeeld in de DDR en de BRD, maar op 3 oktober 1990 werden de twee landen weer één. Op drie oktober, de Dag van de Duitse Eenheid, wordt de Wiedereinigung gevierd.

Vier bezettingszones

Na de Duitse overgave in de Tweede Wereldoorlog werd het land opgedeeld in vier bezettingszones. De Sovjet-Unie kreeg het oosten van Duitsland, terwijl Amerika, Frankrijk en Groot-Brittannië het westen verdeelden. De voormalige hoofdstad Berlijn werd eveneens verdeeld in vier sectoren, ondanks dat deze geheel in het Sovjetgebied lag. In daaropvolgende jaren voegden de Fransen, Britten en Amerikanen hun zones samen, totdat er uiteindelijk alleen nog een verdeling bestond tussen Oost- en West-Duitsland.

Oprichting BRD & DDR

Op 23 mei 1949 werd in het westelijke deel de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) opgericht. Zes maanden later stichtte men in het oosten de Duitse Democratische Republiek (DDR) en was de definitieve scheiding van Duitsland een feit. Tijdens de Koude Oorlog behoorden de twee landen tot verschillende invloedssferen en ontwikkelden ze zich in tegengestelde richtingen. De BRD koos voor een parlementaire democratie met een kapitalistisch systeem, terwijl in de DDR het communistisch gedachtegoed de overhand had.

Het IJzeren Gordijn

De economische verschillen tussen de twee delen werden uiteindelijk zo groot dat in de jaren ’50 maar liefst drie miljoen mensen de grens  van oost naar west overstaken. Om de leegloop van de DDR een halt toe te roepen besloot de Sovjet Unie op 13 augustus 1961 tot de bouw van de Berlijnse Muur. Uiteindelijk werd de volledige grens tussen de twee landen voorzien van dergelijke afscheidingen en verdween Oost-Duitsland achter het IJzeren Gordijn.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Grundlagenvertrag

In de jaren ’70 zocht de West-Duitse bondskanselier Willy Brandt met zijn Ostpolitik toenadering tot de DDR. Onder zijn leiding sloten de twee landen het Grundlagenvertrag, waarin zij elkaar erkenden. Toch zou het nog bijna 20 jaar duren voordat de eerste stappen tot de hereniging werden gemaakt.  In 1989 werd de Sovjet Unie verzwakt door opstanden en op 9 november van dat jaar viel de Berlijnse Muur. Om van Duitsland een eenheid te maken moesten er nog wel een aantal flinke hindernissen genomen worden. Daarom presenteerde de West-Duitse kanselier Helmut Kohl al twee weken na de val van de Muur een plan om de samenwerking tussen de twee landen te intensiveren, met als uitgangspunt een uiteindelijke hereniging.

Ostmark

Een groot obstakel op weg naar de hereniging van de twee landen was het samenvoegen van de valuta. In Oost-Duitsland was de Ostmark het betaalmiddel. Al voor de val van de Muur was die munt in het Westen weinig waard, maar na november 1989 stortte de waarde van de Ostmark helemaal in. Op 1 juli 1990 trad een verdrag in werking waarbij de twee landen een economische en monetaire unie gingen vormen. De West-Duitse D-Mark werd de nieuwe munteenheid. De Ostmark hield op te bestaan.

Snelle Duitse hereniging

In sneltreinvaart werd ook de Oost-Duitse wetgeving aan die van West-Duitsland aangepast. Te snel volgens sommige politici. Zelfs Kohl was er in zijn plannen niet van uitgegaan dat de hereniging van Duitsland nog in de twintigste eeuw zou plaatsvinden. Ook invloedrijke internationale politici, zoals Thatcher en Gorbatsjov, zagen een snelle hereniging niet zitten. Zij hadden de situatie echter niet in de hand. Op 23 augustus 1990 stemde de Oost-Duitse Volkskammer voor een verdrag waarin de hereniging van de twee Duitslanden werd vastgelegd. Volgens dat verdrag zou de DDR toetreden tot de Bondsrepubliek, op drie oktober 1990 ging het verdrag officieel in werking.  

Dit is een bewerking van een artikel dat eerder op IsGeschiedenis is verschenen Dit artikel is onderdeel van een serie van vijfentwintig artikelen over de Berlijnse Muur. Dit jaar is het vijfentwintig jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel. Ook IsGeschiedenis staat stil bij dit jubileum. Daarom publiceert IsGeschiedenis vijfentwintig items over de geschiedenis van de Berlijnse Muur.