Geschiedenis van de vleeskroket

De vleeskroket is een van de populairste snackproducten, beschikbaar voor iedereen, maar dat is niet altijd zo geweest. De eerste vleeskroket komt waarschijnlijk uit Frankrijk en was een gerecht voor de elite.

De eerste recepten

In het boek Le cuisinier royal et bourgeois uit 1705, van de kok van Lodewijk XIV, werd voor het eerst een recept voor zogenaamde ‘croquets’ beschreven. Deze croquet werd met losse stukjes vlees zonder ragout bereid, maar wel gepaneerd en gefrituurd. Het idee had de kok waarschijnlijk afgekeken van de rissole. Bij dit gerecht werd vlees of vis in zijn geheel voordat het werd gebakken of gefrituurd, in een paneerlaag gewikkeld. Ook de Nederlandse koning Willem I (1772-1843) at vermoedelijk wel eens kroketten. In een heruitgave van het kookboek Moderne Kookkunst van Maria Haezebroeck, waar de kok van de koning gebruik van maakte, werd namelijk een dergelijk recept vermeld.

Een gerecht van restvlees

Vanaf 1800 werden kroketten steeds vaker door het vok gegeten. Het vlees dat in deze kroketten werd gebruikt, bestond uit reststukken van de slacht en werd gestoofd en gepaneerd. Deze kroketten werden in tegenstelling tot hun chiquere broertje, in de koekenpan gebakken. Het recept stond onder meer in Henriette Davidis Praktische Kochbuch. Dit boek behoorde in de late negentiende en vroege twintigste eeuw tot de basisuitrusting van vele Duitse gezinnen en werd vaak van generatie op generatie doorgegeven. Ook in Nederland werd het Keukenboek uitgebracht. In 1868 verscheen hiervan zelfs een tweede druk.

De voorloper van de snackbar

Geschiedenis van de kroket in automatiek Aan het begin van de twintigste eeuw werden veel kleine winkeltjes opgericht, waar zowel zoete als hartige hapjes konden worden gekocht. De in 1900 opgerichte zaak van Herman Kwekkeboom aan de Rapenburg te Amsterdam was er een van. Deze winkeltjes bleken onmiddellijk een succes. In de steden werkten steeds meer mensen die geen tijd hadden om tussen de middag thuis te eten en kozen voor een snelle, goedkope hap. Vanaf de jaren dertig werd de inrichting van deze lunchzaakjes steeds eenvoudiger. Ook begonnen veel van deze zaakjes met de verkoop van patat. Daarnaast werden kluisjes uitgevonden waar de klant zelf zijn snack uit kon pakken, de automatiek. De kroket werd hier toen nog niet verkocht.

De kroket na de Tweede Wereldoorlog

Net als vele anderen besloot Kwekkeboom in 1945 de Franse ‘croquet’ in zijn zaak te introduceren. Ook Aart van Dobben opende in dat jaar een eetsalon in de Korte Regulierdwarstraat. De kroketten die Van Dobben verkocht werden niet in zijn eigen zaak gemaakt, maar werden wel in een iets verderop gelegen pand met de hand gemaakt. Vanaf de jaren zestig werden kroketten en andere snacks steeds vaker ook als avondgerecht gegeten. Dit leidde tot de opkomst van snackbars waar op grote schaal geproduceerde kroketten verkocht werden. Deze waren toen nog niet van Kwekkeboom of Van Dobben. Zij bleven hun producten immers zelf maken.

De kroket sinds de jaren zeventig

Sinds de jaren zeventig werden kroketten ook via supermarkten verkocht. Hierdoor kreeg de consumptie van de kroket een extra stimulans. In 1984 besloot de kleinzoon van Herman Kwekkeboom daarom de kroketten die zij maakten in hun eigen winkels ook aan andere snackbars te leveren. Van Dobben begon hiermee pas in 1992. Vanwege de kwaliteit van beide producten en de sterke merknamen waren andere snackfabrikanten zeer geïnteresseerd in de receptuur. In 2008 kwamen beide recepturen door overnames in handen de fabrikant Royaan. In de Eetsalon Van Dobben is tot op de dag van vandaag nog de originele kroket te verkrijgen. Ook de zaak van Kwekkeboom bestaat nog steeds.