Geschiedenis van oud-en-nieuw

Elk jaar op 31 december is het weer zo ver. Oliebollen, appelflappen en champagne worden genuttigd terwijl familieleden en vrienden aftellen tot het oude jaar is afgelopen en er een nieuw jaar begint. Het oud-en-nieuw feest vindt zijn oorsprong in tradities van 4000 jaar geleden.

Door de geschiedenis heen vierden veel verschillende volkeren en culturen het einde van het ene jaar en het begin van het volgende. Het intreden van een nieuw jaar werd veelal gekoppeld aan een vruchtbare periode. Zo begon het nieuwe jaar bij de Babyloniërs en Romeinen bij het begin van de lente, en bij de Egyptenaren op het moment dat de Nijl voor het eerst buiten zijn oevers trad.

Babyloniërs

Babyloniërs vierden hun feest door een slaaf tijdelijk op de koningstroon te zetten, om hem vervolgens te offeren. Zij geloofden namelijk dat alle goden het op hun koning gemunt zouden hebben met nieuwjaar, dus vervingen zij hem tijdelijk. Romeinen vierden het feest door te offeren aan de god Janus (naar wie januari genoemd is), en de heidense Germanen vierden het feest met grote vuren, dierenoffers en veel eten en drinken.

Germanen

In het hedendaagse oud-en-nieuw feest zijn nog veel sporen te vinden van de viering van de Germanen. Zo kan men de traditie van onze oud-en-nieuw gerechten baseren op de Germaanse traditie van het verdrijven van demonen. De Germanen waren bang voor demonen waardoor zij dieren offerden, en die vervolgens op aten. Volgens de Germaanse traditie ging dit ook gepaard met het nuttigen van veel alcoholische dranken.

Romeinen

Julius Caesar stelde in 46 voor Christus vast dat 1 januari voortaan het begin van elk nieuw jaar was, in plaats van het (elk jaar verschillende) begin van de lente. Bij Caesar is dus de westerse traditie ontstaan die wij nog steeds vieren. Een obstakel voor deze traditie was de kerk die zich afzette tegen de heidense Nieuwjaars rituelen. Later gaf de kerk een christelijke betekenis aan de heidense feestdag, zodat nieuwjaarsdag geaccepteerd kon worden door alle christenen. De betekenis die de kerk aan 1 januari gaf was een feest omtrent de ‘besnijdenis van Jezus’.

Meer lezen over bijzondere tradities rondom oud en nieuw? In dit themadossier lees je veel meer over oliebollen, vuurwerk, champagne en andere tradities rondom oud en nieuw.