Het plezierjacht als statussymbool: het begon in ons land
Tijdens de oorlog tussen Rusland en Oekraïne legde Nederland veertien Russische jachten aan de ketting. De statussymbolen van rijke Russen werden als sancties in Nederland vastgehouden. Jachten bestaan al eeuwenlang. Maar wist je dat het plezierjacht als statussymbool min of meer in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is ontstaan?
In de zestiende eeuw ontstond er een behoefte aan een licht en wendbaar schip. Zo werd het jacht uitgevonden. Het jacht was een klein en ondiep scheepje, dat daardoor sneller was dan haar voorgangers. Met de jachten konden zeevissers hun vangst sneller naar de kust brengen, daardoor kwam het scheepje ook aan de naam jacht, dat was afgeleid van het woord jagen.
Maar niet alleen in de visserij was het een handig schip. Ook tijdens de Tachtigjarige Oorlog diende het jacht haar doel. Via de snelle jachten kon er makkelijk berichten overgebracht worden tussen de verschillende vlooteskaders. Ook werden de jachten ingezet om bevelhebbers te vervoeren. Zo werd Prins Willem van Oranje door middel van de snelle jachten naar het strijdtoneel gebracht en zijn zoon prins Maurits zette de jachten in als oorlogsvaartuig bij de Vlaamse kust. Veel provinciale staten hadden een eigen jacht waarmee leden van de Staten-Generaal werden rondgebracht, het Statenjacht.
Duyfken
Het jacht speelde zelfs een rol in ontdekkingsreizen. Het was het Duyfken dat als eerste Europese schip in aanraking kwam met Australië. Onder leiding van kapitein Willem Jansz deed het Duyfken in 1606 toevallig Cape York aan, maar Jansz dacht dat het de kust van Nieuw-Guinea was. Op de eerste kaart van dit gebied staat dan ook Nova Guinea. Dit was zo’n anderhalve eeuw voordat de bekende James Cook Australië ontdekte.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Huisarrest in Korea
Ook in de koopvaardij waren de jachten door hun wendbaarheid erg goed inzetbaar, bijvoorbeeld bij de verkenning van onbekende kusten en kortere reizen waarbij minder vracht meegenomen moest worden. Echter, de beperkte afmetingen van een jacht, hadden daarbij ook nadelen. Zo voer het jacht De Sperwer uit van Formosa in het huidige Taiwan naar Japan. Maar onderweg belandde het jacht in slecht weer en de opvarenden strandden op een eilandje voor de Koreaanse kust. De overlevenden van de scheepsramp kregen een vorm van huisarrest. Ze mochten hun leven lang Korea niet meer verlaten en moesten zien te overleven door onder meer te bedelen. Dertien jaar later lukte het ze om in een bootje te vluchten naar Japan.
Spelevaren
Maar de jachten werden vanaf de zeventiende eeuw niet alleen gebruikt voor de oorlogsvoering of de handel. Ook de rijkere burgerij ontdekte het jacht dat relatief makkelijk te besturen was op de wateren dicht bij huis. Ze gingen voor hun plezier het water op, met hun gezin en mensen die ze wilden imponeren. Dit varen voor het plezier werd spelevaren genoemd. Gaandeweg werden de jachten in opdracht van de rijke waterliefhebbers verder ontwikkeld, puur om mensen zich op het water te laten vermaken. De jachten hadden een open kuip en driehoekige zeilen. Kenmerkend is de platte achterkant van het scheepje die hoger lag dan de voorzijde. De schepen die dienden ter recreatie werden speeljachten of plezierjachten genoemd en deze luxe jachten werden een statussymbool.
De eerste jachthaven ter wereld
Varen is echter alleen bij mooi weer plezierig. In de tijd dat de jachten niet werden gebruikt moesten ze ergens kunnen liggen. Dit leidde tot de eerste jachthaven ter wereld, en wel in Amsterdam. Het was een dure onderneming maar de invloedrijke Amsterdamse jachteigenaren waren blijkbaar zo talrijk dat zij toestemming kregen voor een eigen haven, speciaal voor de jachten. Dat is ook te zien aan de grootte van de haven, die had ruimte voor maar liefst 40 plezierjachten. Tegenwoordig zijn de jachthavens en de luxe jachten niet meer weg te denken uit het zeestraatbeeld.
