Jackie: De Zuid-Afrikaanse Bavianensoldaat
De geschiedenis kent veel voorbeelden van dieren als mascottes van officiële legereenheden. Zo trokken de Royal Welsh Fusiliers in de 18e eeuw het liefst ten strijde met een geit aan hun zijde en adopteerde het Royal Regiment of Scotland in 1929 een Shetland pony. Doorgaans werden deze legermascottes ver van het oorlogsfront gehouden, maar er was één uitzondering op deze regel: Jackie, de Zuid-Afrikaanse oorlogsbaviaan.
De wonderlijke reis van Jackie de baviaan begon op de Cheshire Farm in Villiera, een dorpje onder de rook van de Zuid-Afrikaanse stad Pretoria. Op een dag kwam Albert Marr, de zoon van het boerengezin, tijdens een wandeling over zijn vaders grondgebied in aanraking met een jonge en uiterst nieuwsgierige beerbaviaan, een van de grootste aapsoorten van de Oude Wereld. Marr sloot vriendschap met het dier en gaf de baviaan zelfs een naam: Jackie. Vanaf dat moment waren de twee haast onafscheidelijk.
Dienstplicht
Normaal gesproken zou er aan deze bijzondere band een abrupt einde zijn gekomen toen Marr in augustus 1915 opgeroepen werd om te gaan vechten in de Eerste Wereldoorlog, maar Albert dacht daar anders over. Hij nam het brutale besluit Jackie mee te nemen naar zijn dienstkeuring en - tot zijn grote verbazing - gaf de Zuid-Afrikaanse legerleiding hem toestemming de aap bij zich te houden. Sterker nog, Jackie werd officieel ingeschreven als soldaat en kreeg daarmee recht op zijn eigen uniform, legerpet, regimentsonderscheiding, salarisboekje en rantsoenen.
Mascotte
Aanvankelijk werd Jackie door zijn medesoldaten met vreemde ogen bekeken, maar al snel wist de enthousiaste baviaan ook hen voor zich te winnen. Zo marcheerde de aap mee op oefeningen, vermaakte hij zijn strijdmakkers met vrolijke dansjes en bleek hij zelfs bereid hun sigaretten aan te steken. Zelfs bij de hogere officieren viel Jackie goed in de smaak, want Marr had hem geleerd om altijd in de houding te springen en netjes te salueren als zij passeerden. Het was dan ook niet verwonderlijk dat de ‘soldatenbaviaan’ al snel werd uitgeroepen tot de officiële mascotte van het 3de regiment Transvaal.
Eerste Wereldoorlog
In het voorjaar van 1916 werd de brigade van Albert Marr voor het eerst ingezet tijdens de Britse Senussi campagne in Egypte. Plichtsgetrouw ging Jackie ook mee naar het oorlogsfront en hij wist zich daar al vrij rap te bewijzen als een van de meest nuttige soldaten van het hele regiment. Zo bleek de baviaan met zijn goede oren en zijn scherpe reukvermogen een uitstekende wacht. Meerdere malen wist hij zijn kameraden het leven te redden door ze te behoeden voor een hinderlaag, en toen Marr onverhoopt toch gewond raakte door een kogel in zijn schouder, weigerde Jackie op het slagveld van zijn zijde te wijken. In een poging zijn gewonde vriend te helpen bleef de baviaan om hulp krijsen en de wond likken tot de hospikken arriveerden.
Gewond in België
Marr wist volledig te herstellen van zijn schotwond en samen met Jackie werd hij niet veel later opnieuw naar het front gestuurd, ditmaal in België. Ook in de gruwelijke omstandigheden van de loopgraven bewees de baviaan zijn moed, maar in april 1918 ging het mis bij het Belgische Passendale. Het Zuid-Afrikaanse leger werd tijdens een tactische aftocht beschoten door Duitse artillerie en Jackie en Marr zaten in de val. Volgens ooggetuigen probeerde de aap in alle paniek een fort om zich heen te bouwen van stenen, maar dit mocht niet baten. Bij de zoveelste granaatinslag werd Jackie uiteindelijk geraakt in zijn been, dat als gevolg hiervan later geamputeerd moest worden.
Bavianensoldaat
De slag bij Passendale was het laatste wapenfeit van Jackie in de Eerste Wereldoorlog, die op dat moment sowieso al ten einde liep. Bij terugkomst in Zuid-Afrika werden Albert Marr en zijn ‘oorlogsbaviaan’ ontvangen als helden. Jackie werd onder meer onderscheiden met één gouden mouwstreep voor zijn oorlogswond en drie blauwe voor zijn drie dienstjaren. Daarnaast kreeg hij eervol ontslag uit het leger met een volledig militair pensioen. Jackie bracht de rest van zijn leven door op de farm in Villeira, tot zijn overlijden op 22 mei 1921. Marr overleefde zijn vriend en strijdmakker de bavianensoldaat nog geruime tijd en stierf in augustus 1973 op 84-jarige leeftijd.
