Linda Brown (1942–2018) en de Brown vs. Board of Education-rechtszaak

Linda Brown werd bekend om de Brown vs. Board of Education-rechtszaak in de Verenigde Staten. Brown, een scholiere van Afro-Amerikaanse afkomst wilde naar een school dichtbij huis, maar moest naar een school speciaal voor zwarte kinderen, een heel eind verderop. Haar ouders lieten het tot een rechtszaak komen, waardoor de rassensegregatie op Amerikaanse openbare scholen ten einde kwam, formeel althans. Op 25 maart 2018 overleed ze.

Linda Brown woonde in Topeka in de staat Kansas. In 1954 waren de Amerikaanse basisscholen formeel nog gescheiden op basis van huidskleur. Blanke en Afro-Amerikaanse kinderen mochten niet naar dezelfde school. Daardoor was Linda gedwongen om een eind te lopen en met de bus te gaan. Een niet bepaald ongevaarlijke route, waarbij ze een drukke weg en een spoorwegemplacement moest oversteken. Uit protest meldde Linda’s vader haar toch aan op een strikt blanke school dichtbij. Het doel was om op die manier een proces over de raciale scheiding op de openbare scholen uit te lokken. De familie spoorde ook anderen aan hetzelfde te doen, zodat ze zo sterk mogelijk stonden. De deelnemende families werden gesteund door advocaten van de burgerrechtenbewegingen ACLU en NAACP. Omdat de lijst met aanklagers op alfabetische volgorde stond, kwam de naam van Brown bovenaan te staan, waardoor de zaak bekend kwam te staan als de Brown versus Board of Education-zaak, waardoor Linda een belangrijke rol speelde.

Brown versus Board of Education-zaak

De rechtszaak kwam er. De vader van Linda, Oliver Brown, wilde namens 13 families in Topeka laten bepalen dat de raciale scheiding op de Amerikaanse openbare scholen in strijd was met de grondwet. Daarvoor moest een uitspraak van een rechter in 1896 van tafel. In de Plessy versus Ferguson-zaak had de rechter bepaald dat een scheiding tussen blank en zwart niet in strijd was met het gelijkheidsbeginsel in de grondwet, zolang de faciliteiten voor beide groepen maar gelijk waren. Daarmee werden de Jim Crow wetten geïnstitutionaliseerd. Gescheiden maar gelijk was het idee, maar in de praktijk kwam daar weinig van terecht. De Afro-Amerikaanse bevolkingsgroep werd systematisch gediscrimineerd en achtergesteld.

Vanaf 1951 werd de zaak gevoerd, in eerste instantie gaf een rechtbank in Kansas de school gelijk in het segregatiebeleid. Daarom gingen de aanklagers naar het hooggerechtshof. Dat besliste in 1954 unaniem dat het idee van ‘gescheiden maar gelijk’ daadwerkelijk in strijd was met de grondwet. Daarmee was de segregatie op Amerikaanse scholen echter nog niet afgeschaft.

Gevolgen van de Brown v. Board of Education-zaak

Hoewel de uitspraak, ook wereldwijd, veel lof oogstte, werd er in de VS ook afkeurend gereageerd op de uitspraak. Met name in het zuiden van de VS waren de anti-reacties fel. In de staat Virginia sloten witte scholen om te voorkomen dat ze moesten integreren. Leerlingen van die blanke scholen kregen vouchers om les te volgen op gesegregeerde particuliere scholen. Ook werden allerlei belangengroepen opgericht, die de oude raciale wetten wilden handhaven. Ook was de segregatie met deze uitspraak nog lang niet uit de Amerikaanse samenleving verdwenen. De echte doorbraak kwam pas met de zaak rondom Rosa Parks, hoewel in 1957 in Little Rock nog heftige rassenrellen uitbraken rondom schoolgaande zwarte kinderen. Pas in 1964 werden de segregatiewetten helemaal afgeschaft.

Het leven van Linda Brown na de zaak

Linda Brown was door de zaak veranderd van een scholiere veranderd in een historisch figuur. Tegen de tijd dat de uitspraak gedaan werd, ging Linda inmiddels naar een –geïntegreerde- highschool. Later kon ze ook nog naar de universiteit. Zelf keek ze met gemengde gevoelens terug op de zaak en de positie die zij daarin had. De rest van haar leven gaf ze lezingen over de zaak, maar tegelijk stond ze liever niet in de belangstelling. In de jaren ’70 gaf ze aan dat ze af en toe het gevoel had dat ze het gevoel had dat ze als symbool van de zaak werd uitgebuit en dat media en publiek soms voorbij gingen aan het feit dat ze ook een mens was.

Meer weten over de Amerikaanse Civil Rights movement en de strijd van Marten Luther King? In Geschiedenis Magazine 3 van 2018 lees je meer over Marten Luther King. Neem snel een abonnement!