Onder het mom van satire

Recent verschenen bij uitgeverij Verloren: Onder het mom van satire. Auteur Ivo Nieuwenhuis brengt dit ongrijpbare fenomeen in kaart, specifiek binnen de context van de roerige laatste decennia van de 18e eeuw.

Laster, spot en ironie in Nederland

Satire is een ongrijpbaar fenomeen. Satirische teksten en cartoons onttrekken zich gedurig aan eenduidige interpretaties en weten ernst en vrolijkheid op een vernuftige manier door elkaar te mengen. Onder het mom van satire brengt de werking van dit ongrijpbare verschijnsel nader in kaart, specifiek binnen de context van de roerige laatste decennia van de 18e eeuw: de Patriottentijd (1780-1787) en de Bataafse Tijd (1795-1806).

Politieke en maatschappelijke impact van satire

Centraal staan twee casussen uit het domein van de periodieke opiniepers: een reeks ‘toverlantaarns’ en ‘rarekieks’ uit de jaren 1782-1783 en de almanak-pastiche De Lantaarn (1792-1801) van Pieter van Woensel. Via een brede culturele analyse van deze bronnen komen diverse aspecten van het satirische spel aan bod, waaronder de rol van de satiricus, de impact van satire op het publieke debat en de functie van de satirische techniek van de parodie.

'Grappig genoeg valt er niet veel te lachen, maar daar was het Nieuwenhuis dan ook niet om te doen. Hij heeft vooral belangstelling voor de politiek-maatschappelijke impact. Satire als vreedzaam middel om een samenleving te ontwrichten.' In: NRC 25/25-01-2014, p. 28.