Ontstaan en traditie van hutspot met haring en wittebrood
In Leiden wordt vandaag het Leidens Ontzet van 3 oktober 1574 gevierd. Het Leids ontzet vond plaats nadat de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige oorlog (1568-1648) de stad Leiden gedurende een periode van ruim vier maanden omsingelden. Toen de Watergeuzen uiteindelijk Leiden wisten te bevrijden, bood de haring met wittebrood en de hutspot die zij mee hadden genomen een redding voor de uitgehongerde bevolking. Een traditie was geboren.
In 1572, ten tijden van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) tussen Spanje en de Nederlanden, koos Leiden de kant van de opstandelingen. De Spanjaarden probeerden de stad door middel van een beleg in 1573 terug te krijgen. Na dit beleg te hebben onderbroken in april 1574 gingen de Spanjaarden in de nacht van 25 op 26 mei van dat jaar verder met het belegeren van Leiden. De stad had zich hier echter niet goed op voorbereid en veel te weinig voedsel ingeslagen. Naarmate het beleg vorderde nam de honger bij de Leidse bevolking toe.
Hutspot met haring en wittebrood
In de nacht van 2 op 3 oktober 1574 hadden de Watergeuzen, die op weg waren naar Leiden, de Hollandse dijken doorgestoken. Hierdoor kwam het land onder water kwam te staan. De Spanjaarden waren gedwongen het gebied zo snel mogelijk te ontvluchten De Watergeuzen bevrijdden Leiden op 3 oktober en maakten een einde aan het beleg. In hun verlaten legerkamp vond het weeskindje Cornelis Joppenszoon de maaltijd die de Spanjaarden net voor hun vlucht aan het bereiden waren. De maaltijd bestond uit een mix van pastinaken, fijngestampte wortelen, vlees en uien. Nu ook wel aangeduid als hutspot. De Watergeuzen hadden op hun beurt haring meegenomen en deelden dit samen met wittebrood uit aan de inwoners van Leiden.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Hutspot ten tijde van het Leidens Ontzet
Er is wel een groot verschil met de hutspot van toen en de hutspot die wij nu kennen. De huidige hutspot wordt namelijk gemaakt met aardappel. De aardappel komt van oudsher niet voor in Europa en groeit in Zuid-Amerika. Spaanse ontdekkingsreiziger brachten de aardappel in 1535 mee naar Europa. Maar bij het Leidens Ontzet was pastinaak het hoofdingrediënt. Toen de aardappel in de 19e eeuw populairder werd in Nederland werd de pastinaak in de hutspot vervangen door de aardappel.
Viering Leidens Ontzet
De gemeente verzorgde sinds 1574 de viering van het Leidens Ontzet. Toen de gemeente in 1823 de viering voortaan altijd op een zondag wilde laten plaatsvinden in plaats van op 3 oktober, kwamen de studenten in de stad in opstand. Ze zorgden ervoor dat de viering officieel op 3 oktober zou blijven plaatsvinden. Op 13 mei 1886 werd de 3 October Vereeniging Leiden opgericht. Deze vereniging organiseert sindsdien elk jaar de viering van het Leidens Ontzet en nam deze taak over van de gemeente. Er vinden verschillende activiteiten en festiviteiten plaats en ieder jaar wordt in de ochtend van 3 oktober hutspot met haring en wittebrood uitgedeeld net zoals in 1574.
Afbeelding:
Otto van Veen [Public domain], via Wikimedia Commons
