Russische tsaar Peter de Grote in Nederland

In 1697 bracht tsaar Peter I de Grote (1672-1725) een kort bezoek aan Zaandam, om bij een scheepswerf het vak van scheepsbouwer te leren.

Peter de Grote was vanaf 1682 tsaar van Rusland. Hij had zichzelf voorgenomen Rusland drastisch te gaan vernieuwen. Het land was gedurende de Renaissance min of meer geïsoleerd geweest en Peter de Grote wilde van Rusland een modern land maken en hervormingen volgens Westers model doorvoeren. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakte toentertijd een bloeiperiode door en vormde voor de tsaar een goed voorbeeld voor zijn eigen land. Op zondag 18 augustus 1697 kwam Peter de Grote aan in Nederland. Hij koos ervoor om incognito in Nederland te verblijven, zodat hij zich helemaal op zijn beoogde doelen kon richten. Hij verbleef daarom in een klein arbeidershuisje op Krimpenburgh, dat hij huurde van de plaatselijke smid Gerrit Kist.

Waardige ontvangst

Hoewel de tsaar onder de schuilnaam ‘Pjotr Michajlov’ aan het werk ging op de scheepswerf, werd hij al snel herkend. Waarschijnlijk had zijn boomlange postuur hier wat mee te maken en viel hij op bij schippers die eens in Rusland geweest waren. Al snel werd hij op straat door iedereen nagewezen en toegeschreeuwd. Tijdens een wandeling op de Zuiddijk werd de tsaar zelfs bekogeld met ‘verrotte appelen en peeren, gras en andere vuijlicheden.’ Het lokale bestuur voelde zich geroepen om wat aan deze misstanden te doen, en om Peter een waardige ontvangst te geven in Nederland. Hij werd uitgenodigd voor diners en om ‘een visje op sijn Saandams’  te eten, maar hij sloeg deze aanbiedingen af.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Tewaterlating

De gemeentebestuurders besloten het daarom maar over een andere boeg te gooien en stuurden de tsaar een nieuwe uitnodiging, ditmaal voor de tewaterlating van een nieuwe boot. Peter de Grote beloofde te komen, en de gemeentebesturen zetten alles op alles om er een grootse gebeurtenis van te maken. De uitgebreide maatregelen om de veiligheid van de tsaar te garanderen, werkten echter averechts en van heinde en verre trokken mensen juist naar de werf toe. Toen de tsaar naar buiten kwam en de mensenmassa zag, keerde hij zich om en ‘smeet hij met eenen de deur toe van zijn keiserlijkcke loigement.'

Peter de Grote Amsterdam

Geen van de toegestroomde toeschouwers had daarna nog belangstelling voor het schip, en iedereen verzamelde zich om het huisje, waar de tsaar zich schuil hield. Peter de Grote had genoeg van deze heisa en besloot de volgende ochtend meteen naar Amsterdam te vertrekken. Bij zonsopgang stonden er echter nog  steeds honderden mensen om het kleine houten huisje heen. Uiteindelijk zou het tot ver in de middag duren voor de weg van het huisje naar de boot van de tsaar vrijgemaakt was, en Peter naar Amsterdam kon varen.