Voorjaar en najaar in het Hindoeïsme: Holi en Divali

Het hindoeïsme kent ontzettend veel feesten en vieringen. Niet al die feesten worden door alle hindoes gevierd. Sommige feesten worden alleen in bepaalde dorpen, landen of kasten gevierd. Op de hindoeïstische kalender staan 174 vieringen – de meeste hindoes vieren achtentwintig tot dertig van deze feestdagen, meestal in besloten kring. Twee bekende feestdagen zijn Holi en Divali: het lentefeest en het najaarsfeest.

Holi: een lentefeest

Brandstapels bouwen

Het Holifeest wordt in februari of maart gevierd. Het feest luidt het einde van de winter in en markeert het begin van een nieuwe jaar – het is de eerste dag na de volle maan van de hindoemaand Chaitra. De avond vóórdat Holi begint worden er poppen op brandstapels gegooid. Deze brandstapels worden vijf dagen van tevoren gemaakt. De pop moet de heks Holika voorstellen. Achter deze verbranding schuilt een interessant hindoeïstisch verhaal.

De onsterfelijke koning

De demonenkoning Hiranyakashipu, die zichzelf als enige heerser van de wereld zag, wilde graag onsterfelijk worden. Hij vroeg de god Shiva of hij hem onsterfelijk kon maken. Shiva kon de wens van de koning in vervulling laten gaan: voortaan kon Hiranyakashipu door geen enkel mens of dier, buiten of binnen, in de lucht of op de grond, overdag of ‘s avonds gedood worden. Geen wapen en geen vloek kon de koning tot zijn einde brengen.

Het sluwe plan van Holika

De koning voelde zich door zijn onsterfelijkheid ontzettend machtig, en hij eiste dat iedereen in zijn land hem aanbad als een god. De zoon van de koning, Prahalad, wilde zijn vader echter niet aanbidden. Hij zag Vishnu - die het evenwicht tussen goed en kwaad bewaakt, en één van de belangrijkste goden is binnen het hindoeïsme - als zijn god. De koning was woedend en probeerde zijn zoon meerdere keren tevergeefs te vermoorden. De zus van de koning, Holika, verzon een plan waarmee Prahalad alsnog vermoord kon worden. Dit plan ging als volgt: Holika wilde aan Prahalad voorstellen om samen op de brandstapel verbrand te worden ter ere van Vishnu. Echter: Holika zou zelf een onbrandbaar kleed aantrekken.

Narasimha vermoordt de koning

De redding van Vishnu

Toen beiden echter op de brandstapel stonden en het vuur aangestoken werd, verbrandde Holika en bleef Prahalad gespaard. Vishnu verscheen in de gedaante van Narasimha - een half leeuw/half mens – en vermoordde koning Hiranyakashipu met zijn scherpe klauwen. De koning werd vermoord in een deuropening, op de schoot van Narasimha en in de schemering: niet met een wapen, niet overdag of ’s avonds, niet op de lucht of op de grond en niet binnen of buiten.

Holi-tradities

Hindoes vieren deze bijzondere gebeurtenis ieder jaar tijdens Holi. Op de dag van Holi zelf trekken mensen oude kleren aan en bestrooien ze elkaar met gekleurd poeder, gekleurd water en amber. Ook bezoeken mensen hun familie. Voor boeren is het Holi-feest bovendien bedoeld om de eerste lenteoogst te vieren. Het bestrooien van elkaar met kleurenpoeder staat symbool voor de gelijkheid tussen mensen. De verschillende kleuren die gebruikt worden hebben bovendien verschillende betekenissen. Zo staat rood voor overwinning en groen voor hoop en vertrouwen in wat nog komen gaat.

Divali: een lichtjesfeest

Lakshmi

Voorbereidingen voor Divali

Het 6-daagse najaarsfeest Divali wordt ook wel het ‘feest van het Licht’ genoemd. Dit is niet zo gek: tijdens Divali versieren hindoes huizen en tempels met lichtjes, of diya’s. Divali staat symbool voor het overwinnen van het licht op de duisternis, en de overwinning van het goede op het kwade. Men stuurt elkaar, voordat Divali begint, kaarten met daarop ‘Subh Divali’, waarmee ze elkaar voorspoed wensen. Ook maken hindoes vaak het huis schoon ter voorbereiding op Divali, zodat de godin Lakshmi - de godin van het licht, symbool voor welvaart en geluk – aanbeden kan worden. Deze godin staat tijdens Divali centraal. Verder wordt als voorbereiding op Divali én tijdens Divali vaak vegetarisch gegeten.

Divali-legendes

Er bestaan verschillende betekenissen en verhalen die bij Divali horen. Boeren vieren bijvoorbeeld dat de oogst is binnengehaald, terwijl handelaren vieren dat het economische jaar afgesloten is. Verschillende hindoeïstische verhalen zijn aan Divali verbonden. Elke dag van Divali kent zijn eigen verhalen en elke dag worden verschillende gebeurtenissen uit de hindoeïstische geschiedenis herdacht en gevierd. Zo worden koeien op de eerste dag van Divali, ook wel Varsu Baras genoemd, speciaal behandeld. Koeien zijn symbolen voor gezondheid in het hindoeïsme. Verder wordt tijdens Divali gevierd dat Krishna Bhagvaan (of Shri Krishna) de wereld redde van de demoon Narakasur. Dit zijn slechts enkele verhalen achter de herdenkingen en vieringen tijdens Divali– er zijn er nog veel meer.

Een najaarsfeest

Divali is voor hindoes het begin van een nieuw jaar, en dit wordt dan ook ingeluid met vuurwerk. Het hindoeïstische najaarsfeest wordt in de donkere helft van de hindoemaand Kartik gevierd: Divali begint op de dag van de nieuwe maan. Volgens de Gregoriaanse kalender valt Divali in oktober en/of november. In het westen wordt Divali vaak maar één dag gevierd. Ook in Nederland wordt door hindoes aandacht besteed aan Divali. Omdat Den Haag een grote Hindoestaanse gemeenschap heeft, wordt Divali in deze stad groots gevierd.