Hoe werd de badeend wereldwijd een van de bekendste speelgoedartikelen?

Vrijwel iedereen is er groot mee geworden: de kleine rubberen badeendjes die als kind (of volwassenen) mee in bad gingen. Er is zelfs een internationale badeenddag voor in het leven geroepen op 13 januari. Maar wat is eigenlijk de geschiedenis van het geliefde speelgoedeendje?

De eerste versie van de badeend werd gemaakt aan het einde van de 19e eeuw. Deze eend was op basis van vorm, materiaal en kleur nog wel totaal anders dan de eendjes zoals we die nu kennen. Uitvinder Charles Goodyear, die later beroemd zou worden van het naar hem vernoemde bandenmerk, vond het gevulkaniseerd rubber uit. Dit was buigzamer en kneedbaarder dan normaal rubber. Goodyears uitvinding werd toegepast voor verschillende doeleinden, waaronder speelgoed eendjes.

Rubber ducks

De eerste eendjes van rubber waren totaal anders dan de eendjes die we nu kennen. Ze waren zwaar en dreven niet goed. Maar daar waren ze ook niet voor bedoeld. Die eerste rubber ducks waren namelijk bedoeld als kauwspeelgoed voor honden en baby’s. Het zou tot aan de jaren dertig van de 20e eeuw duren voordat de eendjes populair werden in de badkuip. De eerste versie van de badeend werd ontworpen door de Amerikaanse Eleanor Shannahan in 1931. Zij vroeg patent aan voor een rubberen eendje dat water kon spuwen door een opening bij de snavel. De eendjes moesten zorgen dat het voor kinderen leuk was om in bad te gaan.

In 1938, waarschijnlijk geïnspireerd door de uitvinding van Shannahan, ging het bekende Disney aan de haal met het idee van een rubberen badeend. In samenwerking met het latexbedrijf Seiberling Latex Products maakte Disney badeendjes in de vorm van Disney-figuren zoals Donald Duck en Katrien Duck. Maar de populariteit van zowel de uitvinding van Shannahan als Disney viel in het niet bij de badeend van beeldhouwer Peter Ganine.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De gele badeend

Ganine vroeg in 1947 patent aan voor een badeend die gemaakt werd van vinyl, een klein gaatje aan de onderkant had en een piepgeluid maakte als erin geknepen werd. Het eendje kreeg een felgele kleur met een rode snavel. Ganine maakte de eendjes van vinyl maar omdat de rubberen eendjes al zo erg ingeburgerd waren bleef de naam rubber ducks nog altijd de populaire naam. De gele badeendjes werden met duizenden tegelijk gemaakt en werden over de hele wereld verkocht. De populariteit van de eendjes werd nog vele malen groter door een aflevering van Sesamstraat.

In die aflevering die werd uitgezonden in 1970, tijdens het eerste seizoen van Sesame Street in de Verenigde Staten, zong Ernie een liedje genaamd Rubber Duckie. Dit liedje werd zo’n succes dat het een ware hit werd door op de 11e plaats terecht te komen in de Amerikaanse hitlijsten. Daarnaast had het ook een groot effect op de populariteit van de eend. Mede dankzij dit liedje van Sesamstraat werden er meer dan vijftig miljoen badeendjes van Ganine verkocht wereldwijd. Nadat het patent van Ganine was verlopen, mocht iedereen de eendjes vrij produceren en verkopen. En dat gebeurt nog steeds, want de badeendjes zijn nog altijd populair. Niet alleen als speelgoed, want bij toeval zouden de eendjes ook nog een rol krijgen binnen wetenschappelijk onderzoek.

Friendly Floatees

In 1992 verloor een groot containerschip onderweg van Hong Kong naar het noordwesten van de VS twaalf containers. In een van de containers zaten maar liefst 28.800 badeendjes en andere drijvende speelgoeddieren. Toen de container openbarstte, kwamen de felgele badeendjes bovendrijven. De badeendjes, die allemaal een markeringsnummer hadden, waren zo ontworpen waren dat ze niet konden zinken. Dat betekende dat ze waren overgeleverd aan de grote zeestromen. Dat bood oceanograaf Curtis Ebbesmeyer de kans om aan de hand van de badeendjes de zeestromingen in kaart te brengen. Door een internationaal netwerk van strandjutters kon Ebbesmeyer zien waar de eendjes en andere drijvende rubberen dieren aanspoelden. Dat gaf oceanografen ongekende hoeveelheden informatie over de snelheid en de routes van die stromingen, maar ook over bijvoorbeeld de plastic soep. Zo bleken de badeendjes ook nog van grote wetenschappelijke waarde.

Kunst

Naast de wetenschap werden de eendjes ook in de kunst gebruikt. De Nederlandse kunstenaar Florentijn Hofman maakte een aantal sterk uitvergrote versies van de badeend die hij liet drijven in de havens van een aantal steden over de hele wereld. De grootste eend die Hofman maakte was maar liefst 26 meter hoog. Deze eend dreef in het water rondom de stad Saint-Nazaire in Canada. Met dit project wilde Hofman zorgen voor meer vrolijkheid in de wereld. De inmiddels wereldberoemde badeeend werd hier het symbool van.