De Eerste Kamer – ‘Le Menagerie du Roi’

De verkiezingen voor de Povinciale Staten zijn erg belangrijk. Niet hebben de Provinciale Staten veel invloed op ons dagelijks leven, de 566 provinciale statenleden bepalen ook wie plaats mogen nemen op de groene bankjes van de Eerste Kamer. Daarmee zijn de verkiezingen spannend voor de regering. Zal de regering een meerderheid in de Eerste Kamer houden na de Provinciale Statenverkiezingen?

Interessant op deze dag is dan ook de vraag wanneer de Eerste Kamer is ontstaan en met welke reden. Bekend is dat er tot aan de Franse Revolutie al sprake was van een Staten-Generaal in de Nederlanden. Maar pas bij de Grondwetswijziging van 1815 werd een tweekamerstelsel ingevoerd. Sinds die tijd bestaat de Staten-Generaal uit een onafhankelijke Eerste - en een Tweede Kamer.

Congres van Wenen

Bij het Congres van Wenen was besloten een aantal sterke staten te creëren. Noordelijk en Zuidelijk Nederland werd weer samengevoegd om een buffer te vormen tegen de Franse expansiedrang. In het kader van de Restauratie werd de standenmaatschappij hersteld, die tijdens de Bataafse Republiek was afgeschaft en er werd een nieuwe Staten-Generaal opgericht. Vanaf 1813 staat de bepaling: "De Staten-Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk" in de grondwet. Zodoende zijn zij de volksvertegenwoordiging van Nederland.

Direct benoemd door de koning

De Eerste Kamer werd rechtstreeks benoemd door koning Willem I. Hoge adellijke heren werden door hem gekozen. Daardoor kreeg de Eerste Kamer al snel de naam ‘la ménagerie du roi’, de dierentuin van de koning. Willem I koos mensen die hij kende, hem bovendien niet zouden tegenspreken en de gekozen Tweede Kamer in de gaten konden houden. Ministers waren in die tijd in de eerste plaats dienaren van de koning en niet politiek verantwoordelijk tegenover de kamer.

Grondwetswijziging 1848

Voor 1848 benoemde de Koning de leden van de Eerste Kamer voor het leven. Bij de Grondwetswijziging van 1848 werd bepaald dat de Provinciale Staten de leden voortaan zouden kiezen. De koning werd bovendien op grotere afstand van de politiek gezet. Daarnaast werd de standenvertegenwoordiging vervangen door een algemene vertegenwoordiging van een standenloze burgerij.