Polen eist erkenning voor breken van Enigma-code

Het staat bekend als één van de hoogtepunten van de Britse inlichtingengeschiedenis: het kraken van de geheime Duitse Enigma-code tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wat veel mensen echter niet beseffen is dat deze prestatie nooit mogelijk was geweest zonder het voorbereidende werk van Poolse cryptografen. Het is daarom tijd om ‘gerechtigheid te herstellen’, aldus een nieuw initiatief van het Poolse parlement.

Het principe van de Enigma-machine werd voor het eerst bedacht in 1919 door de Nederlandse uitvinder Hugo Alexander Koch. Door gebruik te maken van meerdere rotoren behaalde het elektromechanische apparaat een ongeëvenaard cryptologisch veiligheidsniveau. De Enigma-machine verscheen voor het eerst op de markt in de jaren ’20, maar verwierf vooral bekendheid als het versleutelingsmechanisme voor de geheime communicatie van de Duitse Wehrmacht tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Poolse cryptografen

Nog voor de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken waren de Poolse inlichtingendiensten al begonnen met een project om de Enigma code te ontrafelen. Nadat ze per toeval een replica van de codeermachine in handen kregen, werden de wiskundigen Rejewski, Zygalski en Rozycki aan de slag gezet om de code te kraken.

Zij ontdekten onder meer dat ieder Duits bericht een eigen ‘dagsleutel’ en ‘berichtsleutel’ had, aan de hand waarvan de rest van het bericht ontcijferd kon worden. Nadat ze vervolgens via de Franse inlichtingendienst een codeboek met alle sleutels in handen kregen, was de Enigma-code al snel gekraakt.

Project Ultra

In juli 1939, enkele weken voor de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog, overhandigden de Poolse inlichtingendiensten hun vondsten aan de Britten. Zij gebruikten deze informatie vervolgens bij het opzetten van hun eigen team van Britse elite cryptologen, onder meer bestaande uit de geniale wiskundige Alan Turing. Dit zogeheten ‘Project Ultra’ zou uiteindelijk een sleutelrol spelen in het verdere verloop van de Tweede Wereldoorlog door de onderschepping van geheime Duitse communicatie.

Want hoewel de Duitsers hun versleutelingstechnieken gedurende de oorlog aanzienlijk verbeterden, slaagden de Britse cryptologen er – mede dankzij het voorbereidende werk van hun Poolse collega’s – toch regelmatig in om de Duitse geheimtaal te ontcijferen. Dit kwam onder meer door een cruciale fout in de Enigma-techniek, waarbij een letter nooit willekeurig in dezelfde letter werd versleuteld, wat het aantal ontcijferingsmogelijkheden aanzienlijk beperkte.

Poolse erkenning

Uiteindelijk ging het werk van Alan Turing en de andere Britse cryptografen de geschiedenis in als één van de grootste prestaties uit de Britse inlichtingengeschiedenis. Mede dankzij de door hun ontcijferde informatie wisten de Geallieerden de effectiviteit van de Duitse U-Boten namelijk drastisch te verminderen. Volgens Poolse politici wordt de rol van Polen in dit vertoog echter stelselmatig onderbelicht.

“We hebben de plicht om mensen eraan te herinneren wat de Poolse cryptografen precies deden”, aldus senator Piotr Zientarski. Om dit te bewerkstellingen is het hogere huis van het Poolse parlement daarom van plan om een verklaring aan te nemen waarin de wiskundigen Rejewski, Zygalski en Rozycki worden uitgeroepen tot nationale helden. “Deze resolutie zal zorgen voor een herstel van de rechtvaardigheid”, aldus de Poolse senator Jan Rulewski.

Bron: The Telegraph