Ontstaan van de Nederlandse Marine
Het ging er vroeger vooral om dat er een veilige maritieme omgeving was, zodat er veilig gehandeld en gevist kon worden
aldus Alan Lemmers, historicus bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, over het ontstaan van de Nederlandse Marine op 8 januari 1488, dit jaar 525 jaar geleden.
Oorlogen, kaapvaart en piraterij vormden vanaf de oudheid al een bedreiging voor handelsvaart en visserij. In de middeleeuwen namen Nederlandse handelaren en vissers zelf al maatregelen om zich tegen dreigingen te beschermen. Vaak werden deze initiatieven ondersteund door landsheren en stadsbesturen omdat deze zelf ook belang hadden bij een goed functionerende zeehandel en visserij. Om voor bescherming te zorgen werd er vaak een konvooi opgesteld. Vele handels- en vissersschepen voeren dan achter elkaar aan, soms onder begeleiding van een gewapend schip. Eén van de schippers werd leider van het konvooi en kreeg de titel admiraal.
De term ‘admiraal’ was vermoedelijk tijdens de periode van kruistochten ontstaan. Het is een verbastering van het Arabische amir al-bah, dat letterlijk vertaald ‘commandant van de zee’ betekent. In 1483 was Vlaanderen in conflict met de Habsburgse regent Maximiliaan I van Oostenrijk. Omdat de Nederlandse admiraal Wolfert VI van Borselen partij koos voor de Vlamingen besloot Maximiliaan in 1485, na het overlijden van de Vlaamse admiraal, de edelman Filips van Kleef als admiraal van de gehele Nederlanden te benoemen. Op 8 januari 1488 vaardigde Maximiliaan de ‘Ordonnatie op de Admiraliteit’ uit. Hierin waren de taken van de admiraal duidelijk omschreven en werd hij officieel hoofd van de vloot.
Door het instellen van deze Admiraliteit was de organisatie van de Nederlandse defensie op zee permanent gevestigd en gecentraliseerd. In de 17e en 18e eeuw werd een maritieme defensie nog belangrijker voor Nederland. De economische voorspoed van de Gouden Eeuw hadden de Nederlanden te danken aan de bloei van handelsvaart en visserij. Pas in 1815, toen Nederland een koninkrijk werd, is de term ‘Koninklijke’ aan de marine toegevoegd door Koning Willem I en spreken we van de Koninklijke Marine. In verschillende Nederlandse steden is op 8 januari 2013 het jubileumjaar ceremonieel ingeluid met het hijsen van de vlag.
