Oorsprong coffeeshops in Nederland

De legalisatie van softdrugs is in veel landen aan de orde van de dag. Nederland staat wereldwijd nog steeds bekend om haar grote aantal coffeeshops, al zijn er in sommige landen nog veel soepeler wetten. In augustus 2019 werd bekend dat er in 2021 in tien gemeenten een experiment met 'staatswiet' van start gaat. 

Eerste coffeeshops

De eerste coffeeshop in Nederland werd in 1968 opgericht in Utrecht en kreeg de naam Sarasani, vernoemd naar het Oost-Duitse circus Sarrasani. Sommigen beschouwen Mellow Yellow, een Amsterdams café opgericht in 1972, echter als de eerste. Deze zou namelijk meer dan Sarasani op de latere coffeeshops lijken. Eén van de bekendste coffeeshops die Nederland telt werd in 1975 opgericht in Amsterdam, The Bulldog. Dit is tegenwoordig nog steeds dé shop die internationale sterren aandoen tijdens een bezoek aan onze hoofdstad.  

Begin jaren ‘90 steeg het aantal legale coffeeshops naar bijna 1500. Naar sommige schattingen waren er destijds bovendien nog honderden illegale coffeeshops. Na de eeuwwisseling nam het aantal van dit soort cafés echter gestaag af, onder meer door strengere wetgeving. Zo werd in 1996 de leeftijd voor de aanschaf van wiet verhoogd en mochten coffeeshops nog maar een voorraad van maximaal 500 gram in hun bezit hebben. In 2012 telde Nederland nog maar 651 coffeeshops. 

Nieuwe regels

Coffeeshops zijn in de afgelopen decennia enorm veranderd. Zo heeft het rookverbod invloed gehad op de inrichting van de shops. Alleen het roken van pure wiet is toegestaan; het roken van wiet gemengd met tabak is uit den boze. Sommige grote coffeeshops hebben tegenwoordig een aparte rookruimte. Een andere maatregel stamt uit 2007. Sindsdien mogen de coffeeshops geen alcohol schenken.

De bovengenoemde regels zijn landelijk ingevoerd. Regionaal hebben gemeenten veel invloed op de regelgeving betreffende coffeeshops. Sommige gemeenten, zoals Enschede en Spijkenisse, onderzoeken de mogelijkheid van een ‘drive-incoffeeshop’ net buiten de stad. Daarnaast werd in mei 2012 werd in Zuid-Nederland de wietpas ingevoerd. Deze pas moest voorkomen dat de Zuid-Nederlandse coffeeshops buitenlandse drugstoeristen aantrekken. De handel aan toeristen verplaatste zich op veel plekken echter naar de straat, waardoor de overlast van coffeeshops eerder toenam dan afnam. Daarom werd die regel snel weer afgeschaft. Verder geldt per 1 januari 2014 dat de afstand tussen een coffeeshop en een school minimaal 350 meter moet bedragen. Gemeenten hebben echter de ruimte om hier zelf een invulling aan te geven. Daardoor wordt de grens van 350 meter op veel plekken niet gehandhaafd.

Leestips-Boeken

Buitenland

Wereldwijd zijn er enkele landen waar het bezit van kleine hoeveelheden softdrugs gedoogd wordt. De verkooppunten van die softdrugs zijn vaak niet te vergelijken met de Nederlandse coffeeshops. Hoewel in dat land het niet-medicinale gebruik van cannabis verboden is, tolereren sommige steden het bestaan van coffeeshops. Zo bestaan er in Toronto bestaan een aantal coffeeshops waar de bezoekers hun eigen cannabis mee moeten nemen. In de VS is in Portland een coffeeshop opgericht waar alleen leden mogen komen die wiet gebruiken op medicinale basis. In Europa worden kleine hoeveelheden softdrugs gedoogd in Spanje, Portugal, Tsjechië en Nederland. In Luxemburg bestaan plannen om wiet helemaal te legaliseren.

In Uruguay is dat al gebeurd. Dat land heeft sinds 2013 de soepelste wetgeving hebben wat betreft de productie en verkoop van wiet ter wereld. De verkoop gaat niet zoals in Nederland plaatsvinden in coffeeshops, maar in speciale apotheken die in handen zijn van de staat.