25 april 1719 - Publicatie van Robinson Crusoë door Daniel Defoe

Op 25 april 1719 werd de inmiddels wereldberoemde roman Robinson Crusoë geschreven door Daniel Defoe gepubliceerd. Defoe’s werk behoort tot één van de bekendste imaginaire reisverslagen uit de geschiedenis.

Het reisverhaal van Robinson Crusoë

Het verhaal gaat over een jonge Engelsman Robinson Crusoë die moederziel alleen strandde op een onbewoond eiland.  Na verschillende omzwervingen en schipbreuken te hebben meegemaakt tijdens zijn reis kwam Crusoë aan op het eiland. Delen van het vergane schip dienden als onderdak en door de jaren heen temde hij dieren op het eiland en leerde hij te jagen en groenten te telen om zichzelf te onderhouden.

Na twintig jaar te hebben overleefd op het eiland ontmoette hij voor het eerst weer mensen, maar niet de allervriendelijkste mensen: kannibalen. De kannibalen gebruikten het eiland om hun slachtoffers te doden en op te eten. Op een dag ontsnapt één van de slachtoffers van de kannibalen en zo kreeg Crusoë gezelschap op het eiland van Vrijdag. Samen met Vrijdag beraamde Crusoë een plan om te ontsnappen.

Tijdens een overval op de kannibalen redden Crusoë en Vrijdag twee andere gevangenen en lijkt het einde van zijn avontuur in zicht te komen. Wanneer een schip waarop muiterij is losgebroken het eiland passeert grijpt Crusoë zijn kans en verlaat na achtentwintig jaar het onbewoonde eiland. Zeven jaar en vele avonturen later zet Crusoë weer voet op Engelse bodem.

Alexander Selkirk

Het verhaal van Defoe is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de Schotse zeeman Alexander Selkirk. Selkirk voer op het Britse schip ‘Cinque Ports’, die als een soort legale piraten Spaanse schepen in de buurt van Zuid-Amerika beroofden. De omstandigheden op het schip waren slecht, de bemanning was ziek en piraterij was een risicovolle onderneming, en dus eiste de heetgebakerde Selkirk dat hij van het schip afmocht. In de hoop dat andere bemanningsleden met hem mee zouden gaan ging Selkirk aan wal op een verlaten eiland. Niemand vergezelde hem en uiteindelijk wist hij vier jaar alleen te overleven op het eiland tot hij in 1709 door een Engels schip gered werd.

Inspiratiebron

Defoe’s roman werd onmiddellijk na zijn publicatie goed ontvangen. En dat terwijl Defoe zonder een greintje romantiek en op zeer realistische wijze de belevenissen van de gestrande Crusoë beschreef. Het was een inspiratiebron voor vele schrijvers na hem en Robinson Crusoë is door literatuurcritici op verschillende wijzen geïnterpreteerd. Zo zou Crusoë afgebeeld zijn als het stereotype van een kolonist: onafhankelijk, mannelijk en bij vlagen wreed wanneer dit nodig was. Op het onbewoonde eiland bouwde Crusoë zijn eigen maatschappij welke qua technologie en politieke structuur veel aan het Europa van die tijd deed denken. Crusoë benoemde zichzelf tot ‘koning’ van het eiland, ook wel de ‘kolonie’ genoemd, en zijn metgezel Vrijdag werd omschreven als ‘wilde’ die gered diende te worden door bekering en beschaving.

Rol van religie

Het belang van religie als leidmotief in Robinson Crusoë werd niet alleen door recensenten, maar ook door Defoe zelf aangewezen. Defoe schreef in het derde deel van de Crusoë-reeks, de Serious Reflections of Robinson Crusoë, dat hij met het reisverhaal de bedoeling had om de lezer te laten zien dat deugdelijkheid en vroomheid in allerlei omstandigheden betracht konden worden. Situaties waarin Crusoë tijdens zijn avontuur in belandde hebben ook opvallende overeenkomsten met de bijbelse figuren Jona en Job. De moraliserende Defoe kan door zijn werken een realist avant la lettre genoemd worden.

Gevolgen

In navolging van Robison Crusoë zijn er talloze avonturenromans geschreven over gestrande reizigers op onbewoonde eilanden, zogenaamde ‘robinsonades’. Daarnaast was Defoe van invloed op het literaire genre van de imaginaire reisverslagen, het schrijven van een fictief verhaal in de vorm van een feitelijk reisverslag werd na Defoe steeds populairder.

Leestip:

Jaarboek De Achttiende Eeuw 2019 – Themadossier: Driehonderd jaar Robinson Crusoe
Redactie: Sarah Adams e.a.
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048112
Winkelprijs: €25,–

Bestel Jaarboek de Achttiende Eeuw 2019