Geschiedenis van Sint Nicolaas

Elk jaar vieren we op 6 december het Sinterklaasfeest in Nederland. De figuur van Sinterklaas is gebaseerd op Nikolaas van Myra, een bisschop uit Turkije uit de vierde eeuw na Christus. Rond Nikolaas van Myra ontstonden velen legenden die samen het verhaal van Sinterklaas vormen zoals we het nu kennen.

Nikolaas van Myra

Over de historische Nikolaas van Myra zijn weinig feiten bekend. Het staat vast dat hij niet uit Spanje kwam (zoals één van de legenden wil), maar leefde in Turkije. Hij is waarschijnlijk geboren in het stadje Patara, rond het jaar 280. Deze plaats lag nabij de stad Myra (het huidige Demre), die in die tijd een belangrijke havenstad was. Daar was Nikolaas van Myra bisschop. Zijn sterfjaar wordt geschat tussen 312 en 365. Zijn sterfdag staat wel vast: het is 6 december, dat zijn kerkelijke feestdag werd.

Levensbeschrijvingen

Er zijn geen betrouwbare schriftelijke bronnen over het leven van Nikolaas van Myra. Zijn naam wordt wel genoemd op de deelnemerslijst van het Concilie van Nicea uit 325, maar later bleek dit een kopie te zijn van een oudere lijst, waarop zijn naam ontbrak. Enkele eeuwen na zijn dood verschenen er nog enkele hagiografieën (beschrijvingen van het leven van een heilige). Daarin werden vele wonderlijke daden van de bisschop vermeld. Later bleek echter dat deze verhalen eigenlijk over Nikolaos van Sion gingen. De verhalen zijn blijvend met elkaar versmolten.

Wonderen

Nikolaas van Myra zou vele wonderen hebben verricht. Direct na zijn geboorte zou hij al rechtop in een bad hebben kunnen staan. Een ander bekend wonder is dat hij borstvoeding weigerde op de dagen dat er volgens de kerkelijke kalender gevast moest worden.

Legenden

Er zijn tenminste twee bekende verhalen over Nikolaas van Myra die ons beeld van de heilige vandaag de dag nog steeds bepalen. Zo is er het verhaal dat Nikolaas de drie dochters van een arme man aan een bruidsschat heeft geholpen. De arme man was ten einde raad voor de dochters en had besloten ze aan het bordeel te verkopen. Nikolaas kwam net op tijd met een goede daad: hij gooide drie keer een zak munten naar binnen bij de familie en redde ze van de ondergang. Waarschijnlijk gaat het strooien met chocolademunten en pepernoten terug op deze legende. Ook het zetten van de schoen zou hierop terug te voeren zijn: de munten zouden terecht zijn gekomen in de schoenen van de meisjes.

Beschermheilige van zeelieden

Een ander verhaal vertelt dat Nikolaas een matroos die van een mast gevallen was, opnieuw tot leven had gebracht. Ook redde hij andere zeelieden door een storm te laten bedaren. Zo werd Nikolaas de beschermheilige van zeelieden. Om deze reden zijn in verschillende havensteden in Nederland St. Nicolaaskerken, zoals in Amsterdam, Kampen en Edam. In Amsterdam staat de meest imposante Nicolaaskerk aan de Prins Hendrikkade (tegenover het Centraal Station).

Verering Sint Nicolaas

De verering van de heilige vond in eerste instantie in het oosten van het Romeinse Rijk plaats, het sterkst in Rusland. De verering waaide, waarschijnlijk door de kruistochten, over naar het westen. Vanaf de dertiende eeuw werd het ook hier uitgebreid gevierd. De verhuizing van oost naar west wordt gekenmerkt door een markante gebeurtenis: in 1087 roofden Italiaanse kooplieden de gebeenten van Nikolaas uit het graf in Myra en brachten ze naar de Italiaanse stad Bari. Daar rust Nikolaas nog steeds in de Basilica di San Nicola.