Rotterdam: van kleine handelsstad tot grootste haven ter wereld

In de Middeleeuwen was Rotterdam een relatief kleine stad van weinig betekenis. De eerste groeispurt vond plaats tijdens de Gouden Eeuw. Hierna ging het bergafwaarts met de stad en ontstond er veel werkloosheid. Pas in de negentiende eeuw krabbelde de stad, mede door de aanleg van de Nieuwe Waterweg weer op. Rotterdam groeide uit tot een wereldstad met de grootste haven ter wereld.

Ontstaansgeschiedenis

Rotterdam ontstond halverwege de dertiende eeuw rondom een dam in de Rotte. Aanvankelijk leefde de bevolking van landbouw en visserij, maar het dorpje groeide vanwege haar ligging al snel uit tot een handelsplaats. Er werd een haven gebouwd en op 7 juni 1340 kreeg Rotterdam van graaf Willem IV stadsrechten. Dat betekende dat de stad zelf belangrijke beslissingen mocht nemen. In 1358 werd de stad ommuurd en kreeg het een gracht. Ondanks deze ingrijpende veranderingen was Rotterdam nog geen stad van betekenis.

Middeleeuwen & Hoekse en Kabeljauwse Twisten

In de vijftiende eeuw groeide het inwonersaantal van de stad langzaam. In vergelijking met andere Hollandse steden was Rotterdam relatief klein. Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse Twisten werd de stad veroverd door de Hoeken, waardoor het veel schade opliep. Pas na 1500 herstelde de stad zich. Ook omliggende steden zoals Delft, Gouda en Schiedam hadden te leiden onder het geweld.

Voortekenen van groei

Rotterdam wilde wedijveren met andere steden en begon in 1449 met de bouw van de Laurenskerk. Toch bleef de stad relatief klein. Pas halverwege de zestiende eeuw werd er een noemenswaardige groei en ontwikkeling zichtbaar. Mede door de politieke invloed van raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt trad het stadsbestuur in 1581 toe tot de Staten van Holland. Hierdoor behoorde Rotterdam tot de zes invloedrijkste steden van Holland. Tevens kwamen er door de val van Antwerpen veel nieuwe kooplui naar de stad toe. Deze nieuwelingen beïnvloedden de ideeën over handel en nijverheid, waardoor de stad in de Gouden Eeuw zou opbloeien.

Rotterdam in de Gouden Eeuw

In het begin van de 17e eeuw kreeg de stad nieuwe havens. Voorbeelden hiervan zijn: Het Buizengat, het Haringvliet, de Leuvehaven, de Wijnhaven, de Scheepmakershaven, de Bierhaven en de Glashaven. De havens werden vernoemd naar het product dat er verhandeld werd. Het inwonersaantal groeide van 1300 in 1600 tot 30.000 in 1650. Steden als Dordrecht, Gouda en Delft werden voorbijgestreefd. Aan het eind van de 17e eeuw was het inwoneraantal gegroeid tot boven de 50.000 en was de stadsdriehoek (het centrum binnen de Coolsingel, Goudsesingel en de Maas) volgebouwd. De stad was na Amsterdam de tweede stad van de Republiek.

Na de Gouden Eeuw

Na de Gouden Eeuw ging het bergafwaarts met de Republiek en ook Rotterdam ondervond daar de nadelen van. Het inwoneraantal van de stad bleef ongeveer hetzelfde, maar de armoede nam na 1750 flink toe. Driekwart van de bevolking leefde in grote armoede, terwijl de handelaren en kooplieden de stad verrijkten met prachtige herenhuizen.

Nieuwe Waterweg & Tweede uitbreiding

In de loop van de negentiende eeuw werd de positie van Rotterdam als wereldhaven aangetast. De Brielse Maas verzandde, waardoor er geen grote schepen meer naar Rotterdam konden varen. De Ingenieur Pieter Caland kwam met het lumineuze idee een nieuwe verbinding met de Noordzee te creëren. Tussen 1866 en 1872 werd de Nieuwe Waterweg gegraven, waardoor er weer zeeschepen naar Rotterdam konden varen. Dit had tot gevolg dat de stad economische gezien weer opleefde. De Maas- en Waalhaven werden aangelegd en vele werkzoekenden trokken naar Rotterdam. De stad barstte uit haar voegen en er werden nieuw wijken buiten het oude stadscentrum gebouwd. In 1871 werd er zelfs een spoorbrug over de Nieuw Maas gebouwd, waardoor de stad verbonden werd met het spoorwegnetwerk.

Rotterdam in de 19e & 20e eeuw

Het centrum van de stad kreeg steeds meer uitstraling. De oude stadswallen werden gedempt en de stad breidde zelfs zo erg uit, dat oude dorpjes zoals Kralingen en Delfshaven werden opgeslokt. Het uiterlijk van de stad onderging tijdens de Tweede Wereldoorlog door het bombardement een drastische verandering. Van de oude glorie was bijna niets meer over. In de jaren van herbouw kreeg de stad een geheel nieuwe, moderne uitstraling. In de jaren negentig werd de Erasmusbrug gebouwd en verscheen er op de Kop van Zuid schitterende hoogbouw. Hierdoor heeft de stad tegenwoordig een Manhattan-achtig uiterlijk, en behoort het tot de modernste steden ter wereld. Het motto van Rotterdam luidt niet voor niets: sterker door strijd.

Leestip:

Frédéric en Antoine Plate 1802-1927: Rotterdamse kooplieden, reders en bestuurders
Auteur: Len de Klerk
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048129
Winkelprijs: €35,–Bestel dit boek