De Guldensporenslag: de Middeleeuwse strijd om Vlaanderen

11 juli 1302 - De krachtige paarden van het sterke Franse ridderleger stampen het veld op. Robert II van Artois heeft het gevoel dat deze slag makkelijk gewonnen kan worden: de Vlaamse tegenpartij bestaat immers uit boeren en vrije ambachtslieden.

Het graafschap Vlaanderen was tijdens de Middeleeuwen onderdeel van het Franse koninkrijk. Toen Frankrijk in 1294 in oorlog was met Engeland, koos Vlaanderen partij voor de Engelsen, omdat de Vlaamse handel meer op Engeland was gefocust dan op Frankrijk. Vlaanderen werd echter overrompeld door het Franse leger en de Franse macht werd hersteld. Als ‘straf’ moesten de Vlamingen fikse belastingen betalen.

Klauwaerts vs Leliaerts

In 1301 hield de Frans koning Filips IV de Schone (1285 – 1314) een blijde intrede in de Vlaamse steden. Een groot deel van de belastingen werd afgeschaft, maar dit was alleen in het voordeel van de patriciërs, beter gezegd de Fransgezinden. Er ontstond in Vlaanderen een tweedeling tussen de Fransgezinden (Leliaerts) en de Vlaamsgezinden (Klauwaerts). De Fransgezinden werden de Leliaerts genoemd, omdat het Franse wapenschild een lelie bevatte, de Vlaamsgezinden werden de Klauwaerts genoemd, als verwijzing naar de leeuw van Vlaanderen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Brugse Metten

De Franse koning vreesde voor een opstand in Vlaanderen en bezette de Vlaamse handelsstad Brugge. In de nacht van 18 mei (Goede Vrijdag) vielen de Klauwaerts het kleine Franse leger van de landvoogd aan en werden de Leliaerts massaal afgeslacht. De landvoogd zelf kon maar op het nippertje ontsnappen. Deze opstand ging de geschiedenis in als de Brugse Metten en werd een opmaat voor wat er nog zou volgen.

De Fransen trekken op

De opstand was voor Frankrijk de druppel die de emmer deed overlopen. De Franse koning Fillips stuurde onder leiding van Robert van Artois een groot Frans leger naar Vlaanderen. In dit leger zaten veel zwaar gepantserde adellijke ridders, waardoor dit leger veel sterker was dan het Vlaamse leger dat voornamelijk uit boeren en ambachtslieden bestond. De legers ontmoetten elkaar nabij Kortrijk.

Verloop van de slag

In de middag van 11 juli vond de slag plaats. Nadat er van beide zijden pijlen waren afgeschoten rukte het voetvolk van het Franse leger op. Deze eenheid bleek echter niet in staat een bres te slaan in de Vlaamse verdedigingslinie en Robert van Artois stuurde Raoul de Nesle met zijn paarden erheen. Als zo'n grote schare ridders te paard op volle snelheid was, kon zo'n massa met gemak door een linie voetvolk heen beuken. De Vlamingen hadden zich echter tactisch opgesteld achter een beekje, waardoor de Franse paarden vaart moesten minderen en zich niet op volle snelheid op de Vlamingen konden storten. Daarbij hadden de Vlamingen nóg een voordeel. Veel Vlamingen waren bewapend met een goededag, anderen met lange pieken. Dat bleek een uiterst effectieve bewapening tegen de Franse ridders. De paarden weigerden in volle galop op de rij van scherpe pieken af te stormen en als de paarden vertraagden, werden de ridders met de goedendags hun paarden geslagen. Dat de platen van de harnassen niet doorstoken werden maakte niet uit, de klap was vaak hard genoeg om een ruiter ten val te brengen, waarna het voetvolk korte metten kon maken met de gevallen ridder. Het werd een ramp voor de Fransen. Raoel de Nesle werd gedood en de Vlamingen leken te winnen.

Overwinning van de Vlamingen

Hierop besloot Robert van Artois met zijn reserveleger aan te vallen. Hij viel het Vlaamse leger op een plek aan waar zijn ruiters een langere aanloop konden nemen. Zijn aanval slaagde en het leek erop dat de Fransen alsnog zouden winnen. Jan van Renesse kwam echter met zijn reserveleger de Vlamingen te hulp waardoor er weinig ruimte op het slagveld ontstond. De Franse ridders te paard waren hierdoor in het nadeel en werden door de Vlaamse piekeniers afgeslacht.

Artois’ dood

Zelfs Robert van Artois vond de dood. Hij werd door de lekenbroeder Willem van Saeftinghe van zijn paard geslagen en met een goedendag  gedood. De strijd kantelde en de Vlamingen wonnen. Na afloop van de strijd werden er bij de lichamen van de gesneuvelde Franse ridders vele gouden sporen gevonden, waardoor de veldslag herinnerd wordt als de Guldensporenslag.

Herdenking Guldensporenslag

In 1973 werd door de Vlaamse Gemeenschap de Guldensporenslag uitgeroepen tot officiële feestdag van Vlaanderen. Dit omdat de overwinning symbool stond voor taalstrijd tussen de Vlamingen en Franstaligen. Hierbij wordt echter vergeten dat de strijd geen taalkwestie was, maar een feodaal verschil.