Voedselgevechten, volksdansen en vreugdevuren: Europese volksfeesten en hun oorsprong

Veel feesten die in Europa gevierd worden hebben een religieuze oorsprong. Toch worden in alle uithoeken van het Europese continent ook feesten gevierd die geen religieuze oorsprong hebben – echte volksfeesten. Van de volgende vier feesten heb je misschien wel eens gehoord, maar wat is de oorsprong van deze ‘heidense’ vieringen?

1. Tomaten gooien tijdens ‘La Tomatina’ in Spanje

Een onschuldig voedselgevecht

In de Spaanse regio Valencia bekogelen de inwoners van de gemeente Buñol op de laatste woensdag van augustus elkaar met tomaten. Niemand weet precies hoe deze opvallende traditie precies begonnen is. De traditie begon – volgens één van de theorieën - vermoedelijk ooit als een uit de hand gelopen vechtpartij. In 1945 brak er een gevecht uit tussen jongens uit Buñol die elkaar met gestolen tomaten bekogelden. Een redelijk onschuldig voedselgevecht dat uitmondde in een jaarlijks terugkerend festival: mensen vonden het zó leuk elkaar te bekogelen, dat er een ware traditie ontstond.

De dood en de wederopstanding van het festival

Niet ieder jaar kon het festival echter zonder problemen plaatsvinden. Zo werd het festival verboden onder het bewind van Franco, omdat het geen religieuze betekenis had. In 1957 werd als reactie op een verbod op het festival een symbolische begrafenis gehouden – een tomaat werd in een doodskist begraven. Begeleid door een orkest dat begrafenismarsen speelde werd het festival symbolisch begraven. In de jaren ‘70 bloeide het feest echter weer op.

2. Vreugdevuren tijdens ‘Valborgsmässoafton’ in Zweden

Een christelijk feest met een heidense oorsprong

In Nederland wordt dit feest ook wel ‘Walpurgisnacht’ genoemd. Op deze feestdag, die op 30 april valt, vieren de Zweden het begin van de lente. Hoewel het feest vanaf de Middeleeuwen als christelijk feest gevierd wordt– het vereren van de Heilige Valborg, een 8e eeuwse Angelsaksische prinses die als abdis in het klooster van Zwaben overleed - heeft de traditie oorspronkelijk een heidense geschiedenis.

Het inluiden van de lente

Al voordat vanaf de Middeleeuwen het christelijke Valborgsmässoafton gevierd werd bestond de traditie. Oorspronkelijk werd het heidense feest gevierd bij aanvang van de nieuwe zaaiperiode. Op 1 mei, de dag na de feestelijke avond, ging het vee voor het eerst in het jaar weer naar buiten. Om te zorgen dat al het vee die dag veilig de wei in kon, werd de avond tevoren een groot vuur aangestoken om alle boze geesten te verjagen. Als voorbereiding op 30 april en 1 mei werden de weiden en de omheiningen opgeknapt. Vandaag de dag vieren Zweden Valborgsmässoafton door in het hele land vuren aan te steken. Ook worden rondom de vreugdevuren volksliederen gezongen.

3. Uitbundige Gentse Feesten

Een volksfeest bij de zuiderburen

Voor uitbundige oude volksfeesten hoef je niet per se naar Spanje of naar Zweden. Ook onze zuiderburen vieren volksfeesten. De Gentse Feesten zijn hier een voorbeeld van. Ieder jaar wordt dit tiendaagse feest gevierd.

Het werkverzuim van de Gentse fabrieksarbeiders

Het feest ontstond oorspronkelijk als een poging het hoge absentiecijfer van fabrieksarbeiders op maandag tegen te gaan. In de negentiende eeuw had elke Gentse wijk zijn eigen feesten op zondag. Er werd zes dagen per week gewerkt, en op zondag werd er gefeest – en gedronken. Dit had als gevolg dat er nogal wat arbeiders op maandag niet op hun werk verschenen. Het stadsbestuur zocht naar een oplossing voor dit probleem en besloot in 1843 alle afzonderlijke feesten in één feest samen te voegen. De ‘algemene’ feesten waren in de beginjaren echter vrij elitair van karakter, waardoor de lokale kermissen geen goede aansluiting konden vinden. Met de jaren werd het feest echter steeds meer een feest voor de ‘gewone’ man.

Een nieuwe start in de jaren zestig

Het festival verloor na de Tweede Wereldoorlog aan populariteit: de Gentenaar had steeds meer geld te besteden om op vakantie te gaan. Eind jaren zestig beleefde de feesten echter een opleving dankzij een groep hippies die rondom het Gentse café Trefpunt het feest nieuw leven probeerde in te blazen. Met succes: de jaren erna werd het festival alleen maar populairder.
Lees hier meer over de Gentse Feesten

4. Ritueel dansen met ‘Kukeri’ in Bulgarije

Een eeuwenoude traditie

In Bulgarije wordt een eeuwenoude traditie gevierd om het inluiden van het voorjaar niet ongemerkt voorbij te laten gaan. Duizenden jaren geleden werd ‘Kukeri’ al gevierd door de Thraciërs, een volk dat in het 2e millennium voor Christus Zuid-Rusland en gebieden rondom Bulgarije, Roemenië en Noord-Griekenland bewoonde. De Thraciërs vierden met het feest het einde van de winter en het begin van de lente. Er werden dansrituelen uitgevoerd om een vruchtbare zomertijd te verwelkomen.

Enge maskers en kwade krachten

In Bulgarije dragen mannen tijdens Kukeri dierenmaskers en opvallende kostuums waarmee ze ergens tussen het nieuwe jaar en maart de straat opgaan om traditionele dansen uit te voeren. De enge maskers en de dansrituelen zijn ervoor bedoeld om kwade geesten of krachten en de koude winter te verjagen. Ten tijde van het communistische regime in Bulgarije was het feest verboden; ondanks dit verbod is de traditie bewaard gebleven en wordt het nu weer gevierd.