Onderlinge strijd in de Romeinse tijd: de burgeroorlog tussen Sulla en Marius

Hoewel de Romeinen naar buiten toe handelden als een machtige sterke eenheid en veel successen behaalden, was er onderling veel strijd in het Romeinse Rijk. Stadsgrenzen werden geschonden, er ontstond oproer tussen de populares en de optimaten én verschillende bondgenootschappen werden gesloten. In dit artikel worden de beroemde burgeroorlogen tussen Sulla en Marius besproken.

Aanleiding

In de oorlog tegen de Afrikaanse koning Jugurtha van 112 v. Chr tot 106 v. Chr. had Gaius Marius als generaal de leiding en was Lucius Cornelius Sulla een officier. Koning Jugurtha werd gevangen genomen. In plaats dat Marius hier voor geprezen werd, kreeg Sulla alle eer. Later werd Sulla alsnog officier. Sulla behoorde tot de Volkspartij, of de populares. Terwijl Marius behoorde tot de Senaatspratij, ook wel de optimaten. De eeuwige strijd tussen deze twee partijen en de jaloersheid uitte zich tussen de generaals.

De Eerste Burgeroorlog

Voor een oorlog tegen een bondgenoot besloot de Senaat dat Sulla het opperbevel moest hebben. De Volksvertegenwoordiging vond echter dat Marius het opperbevel moest hebben. Na de dreiging van Marius om Sulla te doden, vluchtte hij weg uit Rome om vervolgens met een heel leger terug te trekken naar de stad om dit in te nemen van Marius. Deze gebeurtenis was uitzonderlijk, Sulla was namelijk de eerste generaal ooit die de stadsgrenzen schond. Daarnaast beloofde Marius aan iedere slaaf de vrijheid als diegene met hem meevocht tegen Sulla. Sulla won dit gevecht van Marius, die wegvluchtte uit Rome.

Marius en Sulla: aanhangers werden vermoord

Rond 87 voor Christus wilden de senatoren in Rome echter Marius terug. Sulla was op dat moment niet in de stad en Marius trok ten strijde. De aanhangers van Sulla, onder leiding van Octavius, werden verslagen door het leger van Marius en zijn aanhanger Cinna. Hierna trok het (deels uit slaven bestaande) leger van Marius Rome in om alle aanhangers van Sulla te vermoorden.

Opvolging door Cinna

Marius overleed 17 dagen na zijn overwinning en werd opgevolgd door Lucius Cornelius Cinna. Voor Sulla was dit een teken om weer ten strijde te trekken waarop hij vertrok richting Rome. De senatoren wilden met hem onderhandelen, om opnieuw een grote strijd te voorkomen. Cinna wilde echter het gevecht aangaan. Sulla won vervolgens en Cinna werd vermoord. Sulla kon in zijn handjes knijpen want hij was weer aan de macht. De Eerste Burgeroorlog was 87 v. Chr. voorbij.

De Tweede Burgeroorlog

Hoewel Marius en Cinna niet meer leefden, waren de aanhangers van Marius nog niet uitgeschakeld. De medestanders van de zoon van Marius, Gaius Marius Junior, en de volgelingen van Sulla troffen elkaar in een burgeroorlog vanaf 83 v. Chr. Door de jaren heen waren hun troepen flink gegroeid. De eerste slag van deze Tweede Burgeroorlog was de slag bij de berg Tifata, waar de troepen van Sulla vochten tegen de troepen van Gnaeus Papirius Carbo, een aanhanger van Marius Junior. Sulla won deze slag triomfantelijk.

Sulla vocht tegen de troepen van Scipio

Vervolgens trof Sulla bij Capua de troepen van Scipio, ook volgeling van Marius Junior. De troepen van Scipio wilden echter niet tegen Sulla vechten en veel gaven zich of over, of sloten zich aan bij de troepen van Sulla. Scipio werd na gevangenschap vrijgelaten door Sulla, onder de voorwaarde dat hij nooit meer tegen hem zou vechten of ooit weer zich aan zou sluiten bij Carbo. Scipio negeerde deze voorwaarde echter en sloot zich direct weer aan bij de troepen van zijn bondgenoot.

Wraak

Opvallend was dat veel aanhangers van Marius Junior slechts meevochten aan zijn zijde om wraak te nemen op Sulla. Zij hadden ook gevochten tijdens de Eerste Burgeroorlog en waren toen vernederd door Sulla. Een grote groep strijders wilden zich dus wreken en Sulla voor eeuwig uit de weg ruimen.

Zonder enige strijd

In 82 v. Chr. troffen de troepen van Marius Junior en Sulla elkaar vlak voor Rome. Hier leverde Sulla een genadeloze klap uit aan Marius Junior, waarna Marius Junior vluchtte. Rome werd in feite onverdedigd achtergelaten. Hierdoor kon Sulla makkelijk doorlopen. Toen hij de stad omsingelde werden de poorten zonder enige strijd voor hem opengedaan.

De slag bij de Colline poort

De aanhangers van Marius gaven zich niet makkelijk gewonnen en trokken nog één keer ten strijde vlakbij Rome. De slag bij de Colline poort was de laatste beslissende slag van de Tweede Burgeroorlog. Met 50.000 doden was deze laatste slag letterlijk een slagveld. Sulla won, waarmee de Tweede Burgeroorlog in 82 v. Chr. ten einde kwam. Marius Junior probeerde via de tunnels onder de grond Rome te ontvluchten. Dit lukte echter niet, om deze reden besloot hij zelfmoord te plegen.

Dictator

In 81 v. Chr. benoemde de Senaat Sulla als dictator voor onbepaalde tijd, deze functie bekleedde hij uiteindelijk maar tot 80 v. Chr. Zijn officiële titel was: ‘dictator legibus scribundis et rei publicae constituendae’, wat ‘dictator voor het schrijven van wetten en het onderhouden van de res publica’ betekende.  Aan de hand van opgesteld lijsten werden alle tegenstanders van de Senaatspartij uitgeschakeld. Sulla richtte het bestuur van het Romeinse Rijk naar zijn wensen en believen in.