De autovrije zondag
Wellicht kunnen sommigen het zich nog wel herinneren: op zondag met een skelter stiekem midden over de snelweg. In oktober 1939 werd voor het eerste de autovrije zondag geïntroduceerd. Waar het concept ooit ontstaan is in verband met oliecrises, is de autovrije zondag inmiddels uit gegroeid tot een symbolische aanzet tot milieubewustzijn.
Autovrij door mobilisatie en crisis
In Duitsland en Frankrijk heerste er in 1939 een benzinetekort. Ook Nederland was druk bezig met de mobilisatie voor een aankomende oorlog. Om er zeker van te zijn dat het leger in oorlogstijden over genoeg brandstof zou beschikken, werd er een verbod ingevoerd op autorijden tijdens zon- en feestdagen. Op zondag 1 oktober 1939 vond de eerste autovrije zondag plaats. De laatste was op zondag 12 november 1939. Hierna werd het rijverbod opgeheven, gezien er voldoende olieaanvoer zou zijn. Mochten er toch problemen komen, bestond er altijd nog de mogelijkheid om benzine ‘op rantsoen’ te stellen. Zoals er later voedselbonnen kwamen, zouden deze er dan ook voor benzine komen.
Autovrij in de wederopbouw
Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog waren brandstoffen nog altijd erg schaars. Hierom besloot de overheid om in geheel 1946 het verbod op zondags autorijden terug te brengen. Enkel voor zakelijke doeleinden mocht de weg worden betreed. Zelfs hier moesten zakenlui toestemming voor vragen.
De Suezcrisis
Tien jaar na de autovrije zondagen van ‘46 werd het fenomeen weer ingevoerd. Eind 1956 kreeg Nederland namelijk te maken met de gevolgen van de Suezcrisis. De aanvoer van olie uit het Midden-Oosten werd hierdoor verstoord, met een stil liggend zondagsverkeer als gevolg. De regeling liep ditmaal van 25 november 1956 tot 20 januari 1957.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
Jom Kipoeroorlog
Tussen 1973 en 1974 vonden er op meerdere plekken in Europa autoloze zondagen plaats. Dit werd veroorzaakt door een oliecrisis. Door de Jom Kipoeroorlog draaiden enkele Arabische staten de oliekraan dicht, mede uit protest. Nederland koos in de oorlog de partij van Israël, tot ongenoegen van de Arabische landen. De regering reageerde op het Arabische protest door in 1973 het olieverbruik te beperken, waardoor tot tien maal op zondag het verkeer stil lag. Enkel politiewagens en ambulances mochten het asfalt met een auto betreden. Dit zorgde voor een boel creatieve alternatieven onder de bevolking. Paardenkoetsen werden opgetuigd en velen verplaatsten zich ter fiets of ter rolschaats. Al met al had het verbod weinig zin als beperking van verbruik: automobilisten omzeilden de verplichtingen door al op zaterdag te vertrekken. Uiteindelijk werden het autoverkeer van 4 november 1973 tot 6 januari 1974 niet op zondagen stilgelegd.
Autovrije zondagen voor het milieu
Na de noodgedwongen autovrije dagen door crisis, werd er vanaf 1999 weer gepleit voor de autovrije zondagen, voornamelijk in verband met milieuredenen. Sinds 2003 maakten de autoloze zondagen deel uit van de European Mobility Week. Op een zondag in september werden in dit kader meerdere straten en binnensteden van Nederland afgezet. Dit ging door tot 2010, toen Milieudefensie besloot om de autoluwe dagen af te schaffen. Het draagvlak zou te klein zijn voor een goede uitvoering, waarnaast het voornamelijk irritatie opleverde bij automobilisten.
