Dido Elizabeth Belle: voormalig kindslaaf in de Engelse upperclass

Het leven neemt soms rare wendingen: hoe belandt een als slaaf geboren meisje uit de Cariben in de Engelse upperclass in Londen? Het leven van Dido Elizabeth Belle was allesbehalve doorsnee, maar aan de hand van haar biografie komen we meer te weten over de Atlantische slavernij, de afschaffingsbeweging en de verhoudingen tussen zwart, wit en alles daartussen in achttiende-eeuws Europa.

Geboren in slavernij

Belle werd omstreeks 1761 ergens in de toenmalig Britse Cariben geboren. Haar moeder was een tot slaaf gemaakte Afrikaanse vrouw, Maria Belle. Belle’s vader Sir John Lindsay was een Engelse marineofficier en kapitein van de HMS Trent, een schip dat op het moment dat haar ouders elkaar ontmoetten in Brits-West-Indië gestationeerd lag. Kinderen van vrouwen van kleur en blanke mannen werden in de West-Indische koloniale samenleving destijds mulat genoemd. Als hun moeder in slavernij leefde, werden mulatten-kinderen bij de geboorte automatisch ook tot slaaf gemaakt. Belle was dus officieel geboren in slavernij.

Naar Engeland

Toch had het jonge meisje meer geluk dan de meeste mulatten-kinderen. Belle’s vader Lindsay vond haar moeder naar verluidt op een Spaans schip dat hij had veroverd, en nam haar mee als concubine. Het is onbekend hoe het Belle’s moeder verder is vergaan en of zij toestemming gaf, maar Sir Lindsay nam hun gezamenlijke kind mee naar Engeland. Omdat hij zelf niet voor zijn buitenechtelijke kind kon zorgen, liet hij haar achter bij zijn kinderloze oom William Murray, de eerste Earl van Mansfield, en diens vrouw in Kenwood House in Londen.

Lady Elizabeth Murray

De Mansfields hadden naast Belle al de zorg over een ander nichtje, Elizabeht Murray, dat bij hen was achtergelaten. De moeder van Lady Elizabeth Murray was jong overleden en haar vader kon niet voor haar zorgen, en zodoende was Elizabeth bij Lord Mansfield terechtgekomen. Het is aannemelijk dat Belle in huis werd gehaald zodat ze aanvankelijk een speelmaatje voor Elizabeth kon zijn, en haar later misschien als persoonlijk assistent kon dienen.

Opgegroeid op Kenwood House

Belle, die door haar oom Dido werd genoemd, woonde meer dan 30 jaar op Kenwood. Welke positie ze precies innam in de familie staat ter discussie. Verschillende gasten die in die jaren op Kenwood House kwamen verbaasden zich over de manier waarop de vrouw van kleur in de blanke upperclass was opgenomen alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Zo merkte de Amerikaanse gouverneur van Massachusetts Thomas Hutchinson op dat Belle samen met de dames van stand koffie dronk en arm in arm met hen door de tuin liep.

Ook schreef hij in zijn dagboek dat Lord Mansfield een bijzondere genegenheid voor haar koesterde. Uit verschillende bronnen blijkt bovendien dat Belle voor een vrouw van haar tijd bijzonder goed opgeleid was en Mansfield ondersteunde in zijn werk. Toch wijzen historici erop dat Belle’s positie ook niet overschat moet worden: haar blanke, legitieme nicht Elizabeth kreeg een veel grotere toelage en erfenis dan Belle na Mansfields dood.

Somerset Case

Lord Mansfield was de meest invloedrijke rechter van Engeland in zijn tijd. Een van de bekendste rechtszaken waarin hij een belangrijke uitspraak deed ging de geschiedenis in als de Somerset Case uit 1772. De tot slaaf gemaakte man James Somerset was door zijn ‘eigenaar’ Charles Stewart als slaaf meegenomen naar Engeland, waar hij ontsnapte. Toen hij gevonden werd, nam Stewart hem gevangen en wilde hem aan een plantage in Jamaica verkopen. Daarop spanden Somersets peters en meter, een Britse vrouw en twee mannen die bij zijn Christelijke doop waren, een rechtszaak aan. Ze deden beroep op het habeas corpus-principe, dat ervan uitgaat dat je niet ten onrechte vastgezet mag worden.

Na een uitgebreide rechtszaak die veel publiciteit trok en waarin veel mensen uit de slavernij-afschaffingsbeweging zich uitspraken, deed Lord Mansfield zijn beroemde uitspraak. Hij vond geen juridische basis voor slavernij in Engeland en Wales, en oordeelde daarom dat geen enkel persoon in Engeland tegen zijn wil vastgehouden, verkocht als slaaf of gedwongen Engeland uitgevoerd kon worden. Hoewel Mansfield het niet zo bedoeld had, geloofden veel mensen dat hij met de uitspraak de hele slavernij had afgeschaft. Dat idee werd snel de wereld uitgeholpen, maar de uitspraak werd door abolitionisten nog vaak aangegrepen als argument om de slavernij inderdaad af te schaffen. Dat gebeurde in Engeland uiteindelijk in 1833.

Verdere levensloop en overlijden

Welke invloed Belle’s aanwezigheid op Lord Mansfields uitspraak in de Somerset Case heeft gehad, is niet duidelijk. Een film uit 2013 over haar leven lijkt te suggereren dat haar aanwezigheid op Kenwood Mansfield heeft overgehaald Somerset gelijk te geven, maar daar is geen historische basis voor. Na de dood van Mansfield in 1793, trouwde Belle met de Franse bediende John Davinier, met wie ze drie kinderen kreeg. Het paar bleef in Londen wonen, waar Belle in 1805 op 43-jarige leeftijd overleed.

Bronnen:

• G. Adams (1984), ‘Dido Elizabeth Belle: A Black Girl at Kenwood. An account of a protegée of the 1st Lord Mansfield’, Camden History Review 12, 10 – 14.
• R. Paley (2006), ‘Imperial Politics and English Law: The Many Contexts of “Somerset”’, Law and History Review 24:3, 659 – 664.

Afbeeldingen:

• Portrait of Dido Elizabeth Belle Lindsay (1761-1804) and her cousin Lady Elizabeth Murray (1760-1825), Johann Zoffany, circa 1778. [Public Domain via Wikimedia Commons]
• Portrait of William Murray, 1st Earl of Mansfield, Lord Chief Justice, Joshua Reynolds, 1866. [Public Domain via Wikimedia Commons]