Cornelis Lely legde de basis voor het inpolderen van de Zuiderzee
Amsterdammer Cornelis Lely stond in de periode 1891-1918 aan de basis van het project dat de Zuiderzee inpolderde en Nederland verrijkte met de Afsluitdijk. Dankzij zijn ingenieurstalent en politieke vaardigheden ontstond er in 1932 een directe verbinding tussen de provincies Noord-Holland en Friesland. Flevoland kwam tevoorschijn.
Een kleine ingenieur
Cornelis Lely was de zevende zoon van een graanmakelaar. Zij reislustige vader nam de jonge Lely mee op zijn zakenreizen. Op deze trips raakte Lely als kind bekend met de werken van het Noordzeekanaal en de Oranjesluizen. In de kleine jongen kwam een ingenieur tot leven.
Lely leidde polderprojecten
Lely behaalde in 1875 zijn ingenieursdiploma en trad in dienst bij het ministerie van Waterstaat. Zijn technisch inzicht en goede banden met hogergeplaatsten leidden tot een bliksemcarrière. In 1891 werd Lely, op 36-jarige leeftijd, benoemd tot minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, een functie die hij driemaal bekleedde. Als staatsman leidde hij meerdere projecten, zoals het aanleggen van de waterwegen rond Utrecht en het uitdiepen van het Noordzeekanaal. Ook de ontwikkeling van de haven van Scheveningen en, als gouverneur van Suriname, het aanleggen van de Lawaspoorlijnen kwamen voor zijn rekening.
Lelys plannen gaan door het kabinet
Ondertussen werkte de politicus aan rapporten over het droogleggen van de Zuiderzee. Lely’s plannen werden echter gedwarsboomd door het kabinet. Zijn tegenstanders vonden het project duur en risicovol. Hiernaast protesteerde een lobby van vissers tegen het mogelijk verdwijnen van de Zuidzee. Het tij keerde na de watersnoodramp van 1916. Overstromingen van de Zuiderzee zetten grote delen van Noord-Holland, Friesland, Utrecht en zelfs Gelderland onder water. Zestien Markenaren verdronken in de stormvloed. De al langer heersende vraag naar extra landbouwgronden in Nederland viel nu samen met de roep om acute bescherming tegen de zee. In 1918 kreeg Lely groen licht van het parlement. De bouw van de Zuiderzeewerken ging van start.
Een fervent reiziger
Met het bouwen van een dam midden op zee hield de ingenieur vast aan de Hollandse traditie van het verkorten van de kustlijn. Ook in zijn privéleven volgde Lely een traditioneel patroon. Hij trad in het huwelijksbootje met Miep, de zus van de vrouw van zijn broer. Het huwelijk met Miep eindigde op tragische wijze, nadat zij in 1914 overleed aan een beroerte. De weduwnaar Lely hertrouwde nooit. Wel maakte hij tussen de polderprojecten door enkele verre reizen, onder andere naar Egypte, Suriname, Amerika en naar de heilige stad Jeruzalem.
Lely died in office
Zijn polderwoede bleef evenwel de voornaamste plaats innemen in zijn leven. Op 74-jarige leeftijd stierf Lely in het harnas. Hij kreeg in 1929 een beroerte terwijl hij werkte aan plannen voor het aanleggen van het Amsterdam-Rijnkanaal. Hij stortte ter aarde naast zijn bureau.
Leestip:
‘Getemd maar rusteloos’ – De Zuiderzee verbeeld. Een multidisciplinair onderzoek
ISBN: 9789087040390
Uitgever: Verloren
Winkelprijs: €29,–
Bronnen:
Afbeeldingen:
- Public domain via Wikimedia Commons
- Public domain via Wikimedia Commons
