Is het mysterie rond de verdwijning van piratenkapitein Henry Every eindelijk opgelost?

De Engelse piratenkapitein Henry Every overviel in 1695 op gruwelijke wijze een volgeladen schip met pelgrims, waarna hij vluchtte. Voor historici was het lang een raadsel wat er daarna met hem was gebeurd, tot nu. Een Amerikaanse metaaldetectoramateur uit Rhode Island heeft eeuwenoude Arabische munten gevonden, die er mogelijk op wijzen dat Every na zijn vlucht in de Amerikaanse kolonies leefde en hier spoorloos wist te verdwijnen. Wie was deze Henry Every?

Henry Every werd geboren op 20 augustus 1659 in het kleine plaatsje Newton Ferrers, in Devon, Groot-Brittannië. Hij werd geboren in een vooraanstaande familie, waarschijnlijk was hij ook bloedverwant van de historische Engelse Every familie van Wycroft Castle. Every was van kinds af aan al bekend met de zee en de verhalen die dit met zich meebracht. Hij woonde elf kilometer van Plymouth vandaan, destijds één van de grootste handelscentra van de Britse eilanden. Vanuit daar vertrokken volgeladen schepen onder andere naar Ierland, Amerika en de Cariben.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Er is weinig bekend over de jonge jaren van Every, maar er wordt verondersteld dat hij op jonge leeftijd al de zee op ging, hetzij aan boord van een vissers- of koopvaardijschip, en later aan boord van verschillende schepen van de Royal Navy. Volgens documenten uit die tijd zou hij in 1671 betrokken zijn geweest bij het bombardement op Algiers door de Britse vloot in 1671.

Negenjarige Oorlog

In 1689, op 29-jarige leeftijd, monsterde Every aan op de HMS Rupert. Dit gebeurde vlak na het uitbreken van de Negenjarige Oorlog. Dit was een wereldwijde oorlog, waarbij een Europese coalitie van landen, waaronder Engeland, de Nederlandse Republiek, Spanje en Portugal, tegenover de Fransen stonden. De oorlog verspreidde zich al snel over de zeeën en werd uitgevochten in Franse en Engelse koloniën in ver uitgespreide buitenposten over de hele Nieuwe Wereld.

Henry Every

Medio 1689 hielp de HMS Rupert een groot vijandelijk Frans konvooi te veroveren bij Brest, Frankrijk. Naar aanleiding van deze overwinning werd Every gepromoveerd tot Master’s Mate. Maar een jaar later kwam er al een einde aan dit succes. In juli 1690 was hij betrokken bij de Slag bij Beachy Head, die desastreus eindigde voor de Engelsen. Op 29 augustus van dat jaar werd Every ontslagen bij de Royal Navy.

Betrokkenheid bij de slavenhandel

Over de periode na zijn ontslag is weinig bekend. Wel is bekend dat Every op 11 september 1690 trouwde met Dorothy Arther, een pruikenverkoopster, en dat hij kort daarna actief werd in de trans-Atlantische slavenhandel. In deze periode gebruikte hij de naam ‘Captain Long Ben’ en stond hij bekend om zijn stiekeme tactieken om slaven te verhandelen. In 1693 werd hij in een dagboek van kapitein Thomas Philips van de Royal African Company ook genoemd in verband met de slavenhandel.

De Royal African Company had destijds een monopolie op de Atlantische slavenhandel en was een bedrijf dat beschermd werd door de marine. De marine handhaafde het monopolie en zorgde ervoor dat niemand slaven kon kopen of vervoeren zonder vergunning. De illegale handel tierde echter welig en was ondanks het monopolie van Royal African Company erg lucratief. Het lijkt erop dat Every jarenlang aan dergelijke activiteiten heeft deelgenomen.

Een carrière als piraat

In de lente van 1693 zette een groep kooplieden uit Londen een plan op om een vloot schepen in dienst te nemen, die ze naar de Spaanse gebieden in West-Indië zouden sturen om de Spaanse strijdkrachten in het gebied te versterken en om op zoek te gaan naar schatten op gezonken schepen, terwijl Franse bezittingen in het gebied werden geplunderd. De vloot werd bekend als de Spanish Expedition Shipping. Ook Every ging mee op de Spaanse expeditie, op basis van zijn eerder opgedane ervaring en prestaties werd hij gepromoveerd tot eerste stuurman.

De vloot vertrok op 10 augustus 1693, maar het duurde niet lang voordat de eerste problemen onstonden. De reis naar Coruña in Spanje had twee weken moeten duren, maar om één of andere reden duurde de reis zo’n vijf maanden. Toen de vloot eenmaal bij de Spaanse kust was aangekomen, bleek dat noodzakelijke juridische documenten niet vanuit Madrid waren aangekomen, waardoor de schepen lang moesten wachten voordat ze verder konden varen. Het wachten duurde maanden en in deze tijd werden de zeelieden niet betaald. Ze konden ook niet ergens anders naartoe om geld te verdienen, ze zaten helemaal vast.

De Fancy

Uiteindelijk vertrok de vloot op 1 mei 1694 uit Coruña en de zeelieden wilden logischerwijs hun geld. Op 7 mei kwamen de zeelieden, onder leiding van Every, in opstand. Samen met 25 anderen haastte Every zich aan boord van de Charles II, waar de kapitein aanwezig was. De kapitein en de crew werden volledig verrast door de actie van de zeelieden. Every wist de Charles II gemakkelijk over te nemen en voer snel naar de haveningang, achtervolgd door het kanonvuur van de drie andere schepen die ze achterlieten. Na een paar spannende minuten brak de Charles II uit de zee op en zeilde het buiten het bereik van de kanonnen.

Toen het schip eenmaal veilig aan land kon aanmeren, werd Every unaniem verkozen tot kapitein van het schip. Hij wist zijn bemanning vrij gemakkelijk te overtuigen om als piraten naar de Indische Oceaan te varen, aangezien hun actie op de Charles II al aardig wat van piraterij weghad. Every doopte de Charles II om tot de Fancy en zette koers naar Kaap de Goede Hoop.

De overval op de Ganj-i-Sawai

Aan het einde van 1694 en het begin van 1695 overvielen Every en zijn bemanning meerdere schepen die langs de Afrikaanse kust voeren, waaronder een schip uit Barbados nabij de kust van Kaapverdië en een groep Deense schepen in de buurt van het eiland Príncipe.

Henry Every

De grootste vangst kwam echter op 7 september 1695. Every en zijn bemanning, die inmiddels samen met vijf andere piratenschepen de Indische Oceaan onveilig maakten, zagen op 3 september een konvooi van vijfentwintig Grand Mughal-schepen, met de 1600 ton wegende Ganj-i-Sawai als absolute hoofdprijs, die op weg waren naar het Indiase Surat. Hoewel het konvooi 's nachts de piratenvloot had weten te ontwijken, zetten de piraten de achtervolging in. Het schip dat vooraan voer, de Fateh Muhammed, werd zonder veel tegenstand geënterd en ingenomen. De buit was zo’n 60.000 pond, maar dit was voor Every en zijn piratenvloot niet genoeg. Hij zette de achtervolging in op het grootste schip van het konvooi: de Ganj-i-Sawai.

De Ganj-i-Sawai, die onder leiding stond van kapitein Muhammad Ibrahim, was een koninklijk schip van de Indiase keizer Aurangzeb, toen één van de machtigste mannen ter wereld. Aan boord van het schip waren pelgrims die terugkeerden vanuit Mekka naar India, maar ook enorme hoeveelheden goud en zilver. De hoofdmast van het Indiase schip werd kapotgeschoten door de piraten, waardoor het niet kon ontsnappen, en nadat één van de kanonnen van het schip explodeerde, was het eigenlijk al einde oefening. Een groot deel van de Indiase bemanning kwam bij de explosie om en degenen die het hadden overleefd, renden in paniek rond om de brand te blussen. Every maakte gebruik van de chaos om het schip te beklimmen.

Hierop volgde een reeks van gruwelijke misdrijven. Volgens verschillende verslagen kamden Every en zijn bemanning het hele schip uit en vermoordden ze iedereen die ze tegenkwamen. Naar verluidt werden de mannen aan boord van het Indiase schip ernstig gemarteld en werden de vrouwen verkracht. Het was een bloederig gevecht, waarbij ook Every de helft van zijn bemanning verloor. Maar dat verlies nam hij voor lief, hij had namelijk een schat buitgemaakt van 600.000 pond, wat nu zo’n 100 miljoen euro zou zijn. Met de buit vertrok de piratenvloot naar de Bahama’s, destijds een toevluchtsoord voor piraten.

Verdwijning

Het nieuws over de gruwelijke overval bereikte al snel de Engelse koning Willem III. Hij kwam onder grote druk te staan van de geschokte Aurangzeb en de Britse Oost-Indische Compagnie. Willem III besloot hierop een grote prijs op de hoofden van de piraten te zetten. Every besloot hierop in 1696 te vluchten naar Ierland, waarna er niks meer van de geduchte piratenkapitein vernomen werd.

Spoor van Every

Het spoor leek dus meer dan driehonderd jaar dood te lopen in Ierland, maar metaaldetectoramateur en veiligheidsanalist Jim Bailey heeft met zijn ontdekking echter mogelijk nieuw licht geworpen op het mysterie van Every’s verdwijning. Al in 2014 vond hij de eerste munt in Middletown, Rhode Island in de Verenigde Staten. Het was een zilveren munt waarvan hij eerst dacht dat het een Spaanse munt was. Later ontdekte hij echter een Arabische tekst op de munt. Sinds die eerste vondst hebben archeologen en andere metaaldetectoramateurs nog vijftien van deze munten in Rhode Island en de staten Massachusetts, North Carolina en Connecticut gevonden.

Bailey beweert dat deze munten bewijs leveren voor het feit dat Henry Every voor een lange tijd na zijn vlucht naar Ierland in de Amerikaanse koloniën heeft geleefd, en dat hij daar geholpen is om onder de radar te blijven. Hij en zijn bemanning zouden hier geplunderd hebben en de buit hebben gebruikt voor dagelijkse uitgaven, terwijl ze op de vlucht waren. Hij baseert dit op het feit dat één van de munten in 1693 in Jemen gemunt was. Er zijn geen aanwijzingen dat Amerikaanse kolonisten destijds moeite hadden om rond te komen in de Nieuwe Wereld, dat gebeurde pas tientallen jaren daarna, de kans is dus klein dat dit door Amerikaanse kolonisten is meegenomen. Maar mogelijk dus wel door Henry Every of zijn bemanning. Volgens verslagen zijn een aantal van Everys mannen wel degelijk in de gebieden geweest waar de munten zijn gevonden, waaronder in North Carolina.

Mysterie opgelost?

Is nu met zekerheid te zeggen hoe het leven van Henry Every er tijdens zijn vlucht uitzag? Dat niet, maar de vondsten van Bailey en de archeologen werpen wel weer een nieuw licht op dit mysterie.

De piratencarrière van Every duurde maar twee jaar, maar desondanks heeft hij een grote indruk achtergelaten met zijn vangst, de meest winstgevende buit die een piraat ooit deed. Every vormde onder andere de inspiratie voor het boek Enemy of All Mankind van Steven Johnson, dat afgelopen jaar verscheen en de film Uncharted, die door Sony Pictures volgend jaar zal worden uitgebracht. Maar zijn gruwelijke daden mogen hierbij natuurlijk niet vergeten worden.