De PIN: makkelijk en snel betalen

Tegenwoordig kan het vrijwel overal: pinnen. In 2015 waren er in Nederland zelfs voor het eerst meer pinbetalingen dan contante betalingen – 50,5% van de betalingen gebeurde met een pinpas, tegenover 49,5% met contant geld. Sinds 1988 is de PIN bezig met een opmars.

Invoering van een standaard betalingssysteem

De PIN ontstond vanuit de behoefte van De Nederlandsche Bank om een standaard betalingssysteem te creëren. In 1987 deed de bank onderzoek naar een mogelijke invoering van een dergelijk systeem. Tot dan toe beschikten de verscheidene banken in Nederland nog grotendeels over eigen betalingssystemen. In het najaar van 1988 leidde het onderzoek van De Nederlandsche Bank tot de oprichting van BeaNet en de eerste PIN-transacties.

BeaNet

BeaNet, een afkorting van “Betaalautomaten Netwerk”, vormde een belangrijke schakel in de opzet van het Nederlandse elektronisch betalingssysteem. Het bedrijf werd in 1988 opgericht door De Nederlandsche Bank en enkele andere grote banken, waaronder de Postbank en de Rabobank.

BeaNet coördineerde het elektronisch betalingsverkeer van de pinbetalingen, verzorgde via Datanet-1 en telefoonkabels het communicatieverkeer, en leverde de betaalautomaten. Het bedrijf was ook verantwoordelijk voor de controle en beveiliging van het betalingssysteem. In 1994 fuseerde BeaNet samen met Eurocard en Bankgirocentrale tot Interpay.

PIN

Na een voorbereidingstijd van ruim anderhalf jaar werd het nieuwe betalingssysteem vanaf mei 1990 uitgerold. Via betaalpassen met pincode, betaalautomaten, schakelcomputers en de centrale computers van de participerende banken, konden Nederlanders elektronische betalingen verrichten. Om de herkenbaarheid van het elektronisch betalen te vergroten, werd het PIN-logo ontwikkeld. PIN staat voor “Persoonlijk Identificatie Nummer”, ofwel de (vaak viercijferige) pincode die nodig is bij het gebruiken van de betaalpas.

Van PIN naar pinnen

In 1990 waren er in Nederland 4500 betaalautomaten. Een jaar later werd er 22,7 miljoen keer afgerekend met de betaalpas. Omdat PIN, een betaalkaartmerk, lange tijd de enige aanbieder was van betaalkaarten in Nederland, werd dit merk synoniem met de handeling van het elektronisch betalen, ofwel pinnen. In 1992 werd het woord ‘pinnen’ opgenomen in de twaalfde editie van de Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal. Pinnen was echter niet meteen na de introductie een groot succes. De beslissing van detailhandelsconcern Ahold om fors te investeren in de infrastructuur voor PIN zorgde voor een belangrijk omslagpunt.

Overgestapt op Maestro en V PAY

PIN maakte gebruik van een magneetstrip, waarbij de gegevens van de magneetstrip samen met de ingevoerde pincode ter controle naar de bank werden gestuurd. Omdat de magneetstrip echter eenvoudig met goedkope apparatuur kon worden gekopieerd en hierdoor erg fraudegevoelig was, werd PIN per 1 januari 2012 opgeheven. Sindsdien zijn de Nederlandse banken overgestapt op internationale betaalkaarten van onder andere Maestro en V PAY, die gebruik maken van een EMV-chip die niet gekopieerd kan worden.

‘Klein bedrag? Pinnen mag!’

In 2002 was het gemiddelde pinbedrag €47 en in 2008 ongeveer €42. Door de voorlichtingscampagne ‘Klein bedrag? Pinnen mag!’ steeg het aantal pinbetalingen onder de €10. Zo werden betalingen met contant geld steeds vaker vervangen door pintransacties; in 2012 was 31,5% van alle pintransacties een pinbetaling onder de €10. In 2015 vonden er voor het eerst meer pinbetalingen (50,5%) dan contante betalingen (49,5%) plaats.

De daling van het gemiddelde pinbedrag en de toename van het aantal pinbetalingen werd mede mogelijk gemaakt door de afschaffing van de Chipknip in 2015. Ook de introductie van het contactloos betalen, dat als de opvolger van de Chipknip gezien wordt en waarbij bedragen tot en met €25 betaald kunnen worden zonder pincode in te toetsen, droeg hier aan bij.

Verhuur van pinapparaten

Door de populariteit van het (contactloos) pinnen van kleine bedragen maakt de verhuur van pinapparaten een opmars. Bedrijven als InstaPIN verhuren mobiele pinapparaten voor evenementen zoals festivals en beurzen. Huurders kunnen een PIN direct accepteren bij InstaPIN en kunnen daarmee vaak de volgende werkdag al beschikken over een pinapparaat tegen een voordelig tarief. Consumenten en bedrijven hoeven daardoor minder contant geld op zak en in de kassa te houden, wat de veiligheid bij consument en winkelier ten goede komt. Huurders van de pinapparaten zijn ondertussen voorzien van een omzetverhoging door een snellere afhandeling en minder wachtrijen.

Mede door de verhuur van pinapparaten is Nederland het snelstgroeiende land van Europa wat betreft contactloos betalen. In december 2014 vonden 1,5 miljoen contactloze transacties plaats – een groei van meer dan 125% ten opzichte van een maand eerder.