De Sensorama, een van de eerste vormen van Virtual Reality
Virtual Reality (VR) is bijna niet meer weg te denken in ons dagelijks leven. Van musea tentoonstellingen tot toerisme video’s, en van computerspellen tot Google Street View, er wordt steeds vaker gebruikt gemaakt van VR. Hoewel de technologie pas een aantal jaren veel gebruikt wordt, werd er in de jaren 60 al een VR machine ontworpen: de Sensorama.
Virtual Reality, of virtuele werkelijkheid in het Nederlands, houdt in dat de gebruiker ondergedompeld wordt in een schijnwerkelijkheid door middel van een computer. Dit wordt gedaan door beelden en geluiden na te bootsen en in sommige gevallen ook geuren.
De Sensorama
Een van de eerste Virtual Reality machines is de Sensorama, deze werd in 1962 ontwikkeld door filmmaker Morton Heilig. In deze periode was net de opkomst van de kleurenfilm begonnen, en men zag dit als een bijzondere ontwikkeling, maar Morton Heilig wilde de filmindustrie naar een nog hoger niveau tillen. Hij bedacht de Sensorama als een soort persoonlijk theater wat alle zintuigen kon prikkelen. De gebruiker nam plaats op een stoel voor een grote mediakast die het hoofd van de gebruiker omringde. In de kast zaten ingebouwde schermen, ventilatoren, geurverspreiders en de stoel waarop de gebruiker zat, kon bewegen. Zo keek de gebruiker niet alleen naar de film, maar konden ook andere zintuigen geprikkeld worden, zodat de film een echte totaalervaring werd. Voor de Sensorama ontwikkelde Heilig vijf films. Een van die films geeft de kijker de illusie dat hij op een motorfiets een rit door door New York maakt. Het camerastandpunt was zo gekozen dat het voor de kijker leek alsof die zelf op de motor zat. Tijdens de film zag je als kijker New York aan je voorbijflitsen. Daarbij was ook aan de andere sensorische effecten gedacht. Op momenten dat de motor snelheid maakte, bliezen de ventilatoren in het gezicht van de kijker om de luchtweerstand na te bootsen. Als de filmbeelden lieten zien dat de motor vlak achter een bus reed, werden er geuren van uitlaatgassen verspreid en bij beelden van een pizzeria, was de geur van pizza’s vluchtig te ruiken.
Helaas lukte het Heilig niet om genoeg investeerders te vinden voor zijn Sensorama en bleef het bij een enkel prototype met de 5 films. Investeerders haakten af door de hoge kosten van de filmtapes en alle bijbehorende systemen voor de juiste effecten, die nodig waren om slechts één kijker alle effecten te laten ervaren. Ondanks dat de Sensorama nooit populair is geworden bij het grote publiek, was Heilig zijn tijd zeker ver vooruit.
Virtual Reality nu
Virtual Reality is sinds de tijd van de Sensorama ver gekomen. Door de digitalisering zijn er nu veel meer mogelijkheden om met veel kleinere apparatuur te werken. Men zit niet meer aan een grote kast gekluisterd, maar met een eenvoudig hanteerbare bril heeft een gebruiker al een tamelijk unieke ervaring. Daardoor is VR nu voor veel verschillende toepassingen bruikbaar en het aantal toepassingen neemt nog altijd toe. VR bedrijven ontwikkelen levensechte simulaties die ingezet kunnen worden voor entertainment, innovatieve en educatieve doeleinden. Zo kun je een tentoonstelling in het Rijksmuseum volgen met een VR bril, racen in een Formule 1 auto of kunnen piloten getraind worden door middel van een vliegtuigsimulator.
