Sinds wanneer backpacken we eigenlijk?

Niemands kijkt tegenwoordig nog raar van backpackers op. Jaarlijks trekken duizenden jongeren eropuit, om slechts gewapend met een rugzak de wereld te verkennen. Dankzij het intense vliegverkeer liggen voor hen zelfs de meest verafgelegen werelddelen binnen handbereik. Je zou hierdoor bijna vergeten dat backpacken in feite een vrij recent fenomeen is. Het grootste deel van de geschiedenis trokken mensen er alleen met zo weinig bepakking op uit als ze op de vlucht sloegen, bijvoorbeeld voor overstromingen of oorlogen. Waarom zijn we dit dan nu voor onze plezier gaan doen?

De eerste backpacker

Je zou het misschien niet zeggen, maar voor de eerste mensen was backpacken in zekere zin de norm. Millennia geleden zwierven onze voorouders in stammen van jagers en verzamelaars de wereld rond, waarbij ze hun wereldlijke bezittingen op hun ruggen bij zich droegen. Dit bleek in 1991, toen bergwandelaars in de Oostenrijkse Alpen op de 5.300 jaar oude mummie Ötzi stuitten. Bij zijn lijk troffen onderzoekers een tas aan, gemaakt van dierenhuiden, die hij waarschijnlijk gebruikte om zijn bezittingen in te vervoeren. Daarmee is Ötzi de oudste bekende backpacker uit de geschiedenis.

Honkvaste boeren

Tijdens Ötzi’s leven was de landbouwrevolutie echter al in gang gezet. Mensen stapten in toenemende getalen over op de landbouw en vestigden zich daarom op vaste plekken. Hun gewassen konden ze immers niet voor langere tijd alleen laten. Tegen 2.000 v.Chr. woonde de overgrote meerderheid van de mensen inmiddels permanent op een boerderij of in een dorp. De gemiddelde boer of ambachtsman zou in de 1.500 jaar daarop zijn woonplaats zo goed als nooit verlaten. Alleen in tijden van oorlog of hongersnood sloegen ze noodgedwongen op de vlucht. Verder was reizen voornamelijk een aangelegenheid van kooplieden en diplomaten, die vrijwel uitsluitend om zakelijke redenen naar verafgelegen oorden trokken. Niemand reisde alleen voor zijn plezier.

Grand Tour voor de elite

Pas in de zeventiende eeuw kwam hier verandering in. Onder invloed van de Renaissance maakte Italië toen een culturele bloei door, die een aantrekkingskracht op de rest van Europa uitoefende. Noord-Europese jonge mannen begonnen daarom de Grand Tour te ondernemen. Dit was een rondreis door (Zuid-)Europa, om met de kunsten in contact te komen. Al gauw ontwikkelde de Grand Tour zich tot een vast deel van de opvoeding; een kans voor bijna-volwassen mannen om iets van de wereld te zien en hun horizon te verbreden. Alleen de adel en rijke koopmanfamilies konden zich zo’n dure reis echter veroorloven, waardoor het voornamelijk een aangelegenheid van de elite bleef.

Vakantie voor iedereen

Begin twintigste eeuw maakte Europa een indrukwekkende economische groei door, waardoor ook de midden- en arbeidersklasse hun welvaart zagen stijgen. Zo kregen ook zij steeds meer tijd en middelen voor hun vermaak. Vakanties werden hierbij een geliefde manier om even aan de sleur van het dagelijks leven te ontsnappen. Met name toen de economie na de Tweede Wereldoorlog in een lift raakte was het hek van de dam. West-Europeanen trokken in toenemende mate met de auto en het vliegtuig naar de zonnige stranden van Frankrijk, Italië en Spanje. Tegelijkertijd deed een geheel nieuwe vorm van toerisme zijn intrede.

Backpacken als symbool van vrijheid

Vanaf halverwege de jaren ’50 trokken begonnen jongeren namelijk met uiterst minieme bepakking en middelen eropuit te trekken. Met slechts een rugzak met daarin het hoogst noodzakelijke doorkruisten ze al liftend het Europese vasteland. Deze nieuwe avontuurlijke manier van op vakantie gaan hing samen met de culturele verschuiving in dezelfde periode. Jongeren en studenten ontwikkelden vanaf de jaren ’60 namelijk een soort eigen tegencultuur. Ze keerden zich af van de bestaande gezagsstructuren en ook van de normen van hun ouders moesten ze steeds minder hebben. In plaats daarvan streefden ze naar een meer open en vrijere samenleving. Backpacken was voor hen een van de middelen om van hun nieuwe vrijheid te genieten.

Hippie Trail backpacking

Hippie Trail

Van alle backpackroutes ontwikkelde de ‘Hippie Trail’ zich tot hét symbool van deze nieuwe vorm van reizen. In 1955 besloot een stel Engelse studenten om al backpackende de oude Zijderoute te volgen: via Turkije, Iran en Afghanistan naar India en Zuidoost-Azië. Al gauw volgden duizenden anderen hun voorbeeld. Met name de hippies reisden via goedkope buskaartjes naar het Oosten, op zoek naar spiritualiteit en legale marihuana.

Down Under

In 1979 brak echter de Islamitische Revolutie uit in Iran, waarna het land voor westerse toeristen werd gesloten. Al kwam hiermee een einde aan de Hippie Trail, het backpacken bleef onverminderd populair. Voor jongeren is het een laagdrempelige manier hun horizon te verbreden. Doordat de vliegtickets goedkoper zijn geworden, zijn ook verafgelegen continenten voor hen binnen handbereik gekomen. Met name Australië heeft zich tot een populaire bestemming ontwikkeld. Wie ‘down under’ gaat, moet wel over de juiste papieren beschikken. Ook backpackers moeten namelijk een visum aanvragen voor Australië.

Werkvakantie naar Australië

Bovendien is Australië een westers land, waardoor een verblijf een stuk duurder is dan in bijvoorbeeld India of Vietnam. Backpackers die langere tijd down under gaan, maken er daarom een werk- en reis-vakantie van, waarbij ze tussen de reizen door in de horeca of op een boerderij aan de slag gaan. Dit kan de ideale manier zijn om het land echt te leren kennen. Let wel op hiervoor heb je een apart visum nodig: het Working Holiday Visum.