De ontwikkeling van vakantie vieren

Tegenwoordig kijken veel mensen reikhalzend uit naar hun vakantie. De vakantiebestemming kan behoorlijk verschillen: van met sneeuw bedekte bergtoppen of witte stranden aan een lichtblauwe zee tot stedentrips. Maar het fenomeen op vakantie gaan is nog relatief jong. Hoe ging dit vroeger?

Van vacantia tot ‘toerist’

Het woord vakantie is afgeleid van het Latijnse vacantia: ‘vrij zijn van verplichtingen’. De Romeinen maakten dan ook al vakantiereizen. Vanaf de zestiende eeuw begonnen ook leden van de Europese adel en de gegoede burgerij vakantiereizen te maken.

Eén van de bekendste en best onderzochte vormen van vakantiereizen is de Grand Tour die adellijke kinderen vanaf de zestiende eeuw maakten. Zij werden op reis gestuurd door hun ouders, die hoopten dat hun kinderen enige culturele en persoonlijke vorming zouden opdoen op de soms jarenlang durende reis door met name Frankrijk, Italië en Duitsland. De reisroute van deze Grand Tour leidde vooral langs monumenten uit de klassieke oudheid.

Uiteindelijk verbasterde het woord ‘tourist’, waarmee de mensen die de Grand Tour maakten werden aangeduid, tot ‘toerist’.

Omstreeks 1850 werd de (zomer)vakantie ingevoerd

Vanaf omstreeks 1850 begon de vakantie zoals we die tegenwoordig kennen vorm te krijgen. Halverwege de negentiende eeuw werd de (zomer)vakantie namelijk ingevoerd. Er werd lang gedacht dat de opkomst van de vakantie te maken had met het feit dat veel kinderen moesten helpen bij de oogst.

Historici wijzen echter andere, aannemelijker oorzaken aan. Zo zou vooral in de Verenigde Staten de hitte in de klaslokalen tijdens de zomer zo erg zijn dat kinderen gewoonweg niet kwamen opdagen. Om de kinderen - en ook de leraren - te ontzien, werd er in de zomer een lesvrije periode ingelast. Ook de opkomst van het socialisme en de vakbonden, die voor kortere werktijden en vrije dagen pleitten, speelde een rol.

Meer dan 80% van de Nederlanders gaat op vakantie

Aan het einde van de twintigste eeuw was het voor het merendeel van de Westerse bevolking mogelijk geworden om vakantiereizen te maken. Rond 1970 ging nog minder dan de helft van de Nederlanders op vakantie. Maar door de toegenomen beschikbaarheid van transportmiddelen en financiële middelen is dit percentage in de eenentwintigste eeuw gestegen naar meer dan 80%.

Bovendien is de reisafstand fors toegenomen, van gemiddeld 1.100 kilometer in 1969 tot gemiddeld 2.700 kilometer in 2005. Vooral de betaalbaarheid van vliegreizen heeft hieraan bijgedragen.

Belang van vliegtuig en bagage neemt toe

In 2016 reisde haast vijf op de tien Nederlandse vakantiegangers met het vliegtuig naar de vakantiebestemming. Frankrijk, de Verenigde Staten, Spanje, China, Italië, Thailand en Turkije zijn tegenwoordig een aantal van de belangrijkste vliegbestemmingen. Vier op de tien Nederlanders geven daarbij de voorkeur aan het verblijf in een hotel, pension of bed & breakfast.

Door de strenge eisen die vliegmaatschappijen stellen aan de bagage is het belang van makkelijk te vervoeren koffers en tassen zoals de populaire SuitSuit koffer en de Burkely tas flink toegenomen. Voor de Tweede Wereldoorlog nam men nog vooral kisten en hutkoffers mee.

Overlast door enorme koffers

Anno 2018 bestaat er in toenemende mate overlast door vakantiegangers. Reizigers met enorme en moeilijk te controleren koffers zorgen tijdens de vakantieperiodes voor een overbelasting van de wegen en luchthavens.

In Venetië werd in 2015 gedebatteerd over een verbod op rolkoffers. Aangezien er in de stad geen auto’s rijden, moeten toeristen vaak noodgedwongen hun toevlucht nemen tot de wandelpaden en de bruggen in Venetië. Het hiermee gepaard gaande geratel van de wieltjes onder de koffers zou veel geluidsoverlast geven en zou mogelijk de eeuwenoude straatstenen en trappen beschadigen.

Overtreding van het verbod zou een boete tot €500 kunnen opleveren, mocht het verbod er werkelijk komen. Met een makkelijk op te tillen koffer is het eventuele verbod echter te omzeilen.

BRONNEN

AD.nl: ‘Venetië krijgt verbod voor koffers op wieltjes’
Frank-van Westrienen, Anna, De Groote Tour. Tekening van de educatiereis der Nederlanders in de zeventiende eeuw (Amsterdam 1983).
National Geographic: ‘500 euro boete voor rolkoffer in Venetië’
Wikipedia.org: Vakantie
Wilton-Ely, John, ‘“Classic ground”: Britain, Italy and the Grand Tour’, Eighteenth-Century Life, vol. 28, iss. 1 (2004).