Van naald tot balpen: De evolutie van het schrijfinstrument

Even vlug een aantekening maken op papier is tegenwoordig heel normaal en ieder mens doet het wel eens. Dit kan met een potlood of stift, maar de meeste mensen gebruiken toch al snel de pen. Tegenwoordig zijn deze schrijfinstrumenten goedkoop, handig te gebruiken en makkelijk te produceren, maar dat was niet altijd zo. Door de eeuwen heen hebben we veel verschillende instrumenten gebruikt om teksten vast te leggen. 

Mesopotamië

Met de opkomst van de eerste beschavingen zoals de Sumeriërs  in Mesopotamië ontstond ook een van de eerste vormen van het schrift. Deze oude beschaving, gevestigd in het zuiden van het huidige Irak, gebruikte kleitabletten als een van de eerste draagbare schrijfoppervlakken. In deze kleitabletten werd met behulp van een spits gereedschap, een soort naald, in de zachte klei gedrukt om zo tekens te creëren. De eerste soort “pen” was dus niets meer dan een scherpe naald. De tabletten werden na het schrijven in de zon gelegd zodat ze droogden en vervolgens beter bewaard konden worden.

De eerste pen

Latere beschavingen zoals de Egyptenaren ontwikkelden de schrijfinstrumenten en --materialen verder. Rietpennen, die werden gebruikt op papyrus, vormden een belangrijke stap richting onze moderne pen. Deze rietpennen werden gemaakt van lange holle stengels van de rietplant die zorgvuldig werden geselecteerd op basis van hun dikte en buigzaamheid. De stengels werden zorgvuldig gesneden tot de gewenste lengte en vervolgens werd de bovenkant van de stengel gesneden en gevormd tot een scherpe punt. De onderkant werd zo bewerkt om een comfortabele grip te bieden. Om inkt vast te houden, maakten schrijvers vaak kleine inkepingen aan het uiteinde van de rietpen. Deze inkepingen fungeerden als een soort reservoir voor de inkt, waardoor een constante stroom inkt tijdens het schrijven mogelijk was. Deze ingenieuze rietpen was dus een van de eerste voorlopers op de pen zoals wij hem vandaag de dag kennen. 

De ganzenveer

Tijdens de middeleeuwen waren ganzenveren het meest gebruikte schrijfinstrument. Vooral monniken gebruikten de ganzenveer om handgeschreven boeken te produceren. Ganzenveren werden vaak verkozen boven andere soorten veren vanwege hun sterkte en flexibiliteit. Niet alle veren van de gans konden gebruikt worden, enkel de slagpennen (de grootste veren) waren geschikt, omdat deze de inkt het beste konden vasthouden. Net als bij de rietpen moest de ganzenveer in de juiste vorm gesneden worden met een inkeping als reservoir voor de inkt. 

Wat de ganzenveer populair maakte, was het gemak waarmee schrijvers verschillende lijndiktes konden produceren door de druk op het penpunt aan te passen. Deze variantie in lijndikte maakte het mogelijk om decoratieve elementen toe te voegen aan het geschreven woord, en speelde een grote rol in de ontwikkeling van de kalligrafie in Europa.

Kroontjespen en vulpen 

In de loop van de 19e eeuw werden kroontjespennen het favoriete instrument van schrijvers. De kern van de kroontjespennen was de nib, het metalen puntje waarmee geschreven werd. Door de ontwikkeling van de staalindustrie waren deze makkelijker om te produceren en gingen de pennen een stuk langer mee dan de ganzenveren. De nibs zorgden ook voor een betere balans en flexibiliteit, wat schrijven makkelijker maakte. Ondanks zijn populariteit moest de kroontjespen uiteindelijk het veld ruimen voor de vulpen. De kroontjespen moest nog steeds regelmatig in de inkt gedoopt worden en dat was bij de vulpen niet meer nodig. Het gemak van de vulpen zorgde er uiteindelijk voor dat de kroontjespen steeds minder populair werd. 

De opkomst van de balpen

De 20e eeuw bracht een revolutie in schrijfinstrumenten met zich mee door de introductie van de balpen. Deze handige pen met een kogelvormige punt verspreidde inkt soepel over het papier en werd een alledaags gebruiksvoorwerp. De balpen is door zijn eenvoudige ontwerp zeer makkelijk te produceren waardoor deze vele malen goedkoper werd voor de consument. Daarnaast zijn de pennen ook erg gebruiksvriendelijk, de inkt is namelijk veel sneller droog dan die van vulpennen, waardoor een balpen minder snel inktvlekken achterlaat. 

Pennen worden tegenwoordig ontzettend veel gebruikt in ons dagelijks leven en komen voor met allerlei soorten ontwerpen en bedrukkingen. Pennen krijgen door het vele gebruik ook extra functies, er zijn tegenwoordig bedrijven die pennen bedrukken, zodat ze gebruikt kunnen worden als relatiegeschenk of om reclame mee te maken. Bij bedrijven zoals Promofit kunnen pennen met een zelf bedacht design makkelijk besteld worden.