Geschiedenis Magazine nr 5 van 2023

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 13 juli.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 13 juli, dan krijg ook jij dit nummer thuis!

Ja graag Ik geef Geschiedenis Magazine cadeau

De Slag bij Kijkduin 1673, Michiel de Ruyter redt de Nederlandse Republiek

Ronald Prud’homme van Reine
Van alle gevechten ter zee in de 17de eeuw was de Slag bij Kijkduin misschien wel de allerbelangrijkste voor het voortbestaan van de Republiek der Verenigde Nederlanden. De cruciale slag vond plaats tijdens de Derde Engelse Oorlog (1672-1674) en volgde op het Rampjaar.
Aan de zeezijde moest de Nederlandse vloot onder leiding van luitenant-admiraal Michiel de Ruyter, met heel wat minder schepen, stand zien te houden tegen een sterke, gecombineerde Engels-Franse scheepsmacht en verhinderen dat die soldaten aan land zette…
Ronald Prud’homme van Reine, een kenner van de zeeslagen van de Republiek, neemt ons in het komende nummer van Geschiedenis Magazine mee naar het jaar 1673.

De man die Hitler dacht te kunnen temmen 1938

Ivo van de Wijdeven
Appeasement-politiek - het doen van politieke of territoriale concessies om een gewapend conflict te vermijden - staat sinds de Tweede Wereldoorlog in een kwade reuk. Dit gaat terug op het fiasco van de Britse premier Neville Chamberlain: hij gaf Hitler vrij baan tijdens de conferentie van München in 1938. Maar het gewenste resultaat bleef uit: een jaar later brak de oorlog uit. Ivo van de Wijdeven analyseert deze mislukte poging om Hitler te bedwingen.

Wereldwonder: het gigantische beeld van Zeus in Olympia

Martijn Icks
Het antieke beeld van Zeus was zó groot…de Griekse schrijver Strabo vond het belachelijk. Als Zeus ooit zou opstaan, smaalde hij, zou hij met zijn hoofd door het dak van de tempel breken.
Ruim acht eeuwen lang troonde het reusachtige beeld van Zeus, heerser der goden, in zijn tempel te Olympia. Onder zijn toeziend oog vonden elke vier jaar de Olympische Spelen plaats. Net als de meeste wereldwonderen is ook het Zeusbeeld ten prooi gevallen aan de tand des tijds. Er zijn wel afbeeldingen en beschrijvingen van bewaard gebleven. De meest verrassende nazaat van de Olympische Zeus is het grote standbeeld van Abraham Lincoln in Washington.

Hoe de Romeinen afrekenden met Tiberius en Gaius Gracchus

Anton van Hooff
Veel arme Romeinen steunden de broers Tiberius en Gaius Gracchus, die leefden in de tweede eeuw v.Chr. van de Romeinse Republiek. Grootgrondbezitters eigenden zich de akkers toe en lieten ze door slaven verbouwen. Tot Tiberius Gracchus als volkstribuun een wet doordrukte om die grond te herverdelen. Hij zag dat de kleine zelfstandige boeren verdwenen. En juist zij vormden de kern van het Romeinse leger, dat bestond uit vrije burgers die hun eigen wapenrusting meebrachten. Ook broer Gaius tornde aan de bestaande machts- en bezitsverhoudingen. Andere politici vonden hen gevaarlijke onrustzaaiers.

Moord keizerin Sisi: dramatische buitenkans anarchistenjagers

Ivo van de Wijdeven
Keizerin Sisi werd in 1898 doodgestoken door een anarchist. Ze was eind 19de eeuw niet het enige slachtoffer van een moordaanslag. Politici en staatslieden in Europa en de VS waren hun leven niet zeker. Er ontploften tientallen bommen, op straat, in restaurants, tijdens parlementsbijeenkomsten… het geweld voedde bij het grote publiek een panische angst voor een ondergronds en wijdvertakt netwerk van anarchisten. Wat deed de overheid? Ivo van de Wijdeven sprak met historicus Wouter Klem, die in zeven landen in de archieven dook om dat uit te zoeken.

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 13 juli.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 13 juli, dan krijg ook jij dit nummer thuis!
Ja graag Ik geef Geschiedenis Magazine cadeau

Financiële crisis 1763: De eerste bank viel om in Amsterdam

Ruud Stevens
De Amsterdamse koopman en bankier Leendert Pieter de Neufville werd door de handel een van de rijkste ondernemers van de stad. Zijn bank ontwikkelde zich rap en behoorde tot de voornaamste in de toenmalige financiële wereld. Tot hij in 1763 failliet ging. Zijn val was desastreus: hij sleepte tal van banken in binnen- en buitenland mee. Wat zat daarachter?

18de-eeuwse ster: Clara, de neushoorn

Gijs van der Ham
De Duitse kunstenaar Albrecht Dürer had nog nooit een neushoorn gezien. Toch tekende hij er een in 1515, op basis van een tekening van iemand anders. Het klopte niet echt, maar Dürers prent bepaalde in westelijk Europa het beeld van neushoorns. Dus toen er in 1741 een echte neushoorn levend arriveerde uit India, werd die een sensatie. Haar eigenaar liet een kar voor haar maken die werd voortgetrokken door acht of meer paarden, en zo trokken ze als kermisattractie door Europa. Wie haar wilde zien, moest betalen. Veel mensen deden dat, gewone burgers maar ook wetenschappers en vorsten zoals Frederik de Grote van Pruisen en Lodewijk XV van Frankrijk.

De AOW wordt dit jaar 67

Bram Mellink
Er moest een fatsoenlijke oudedagsvoorziening komen, daarover werden politici het al in de jaren ’20 eens. Maar op de vraag waar het geld vandaan moest komen, stonden christelijke partijen lijnrecht tegenover de sociaal-liberalen en sociaal-democraten. Dit terwijl de beurskrach van 1929, die een diepe economische crisis inluidde, de situatie van ouderen zonder (rijke) familie alleen maar nijpender maakte. In het komende nummer lees je waarom de wet er pas in 1956 kwam. En waarom Willem Drees ten onrechte bekend staat als de minister-president die Nederland de verzorgingsstaat heeft bezorgd.

Byzantijnse prinses trouwt ‘barbaarse’ koning van de Roes, 989 n.Chr.

Frank Tang
Officieel bestond er in Constantinopel een verbod op het uithuwelijken van keizerlijke prinsessen aan ‘barbaren’. Zo wees men de gezanten van de Duitse keizer Otto I smadelijk af toen ze kwamen vragen om de hand van Anna Porphyrogenita, de zuster van de Byzantijnse keizer. Otto had deze prestigieuze buit op het oog als vrouw voor zijn zoon. Waarom lukte het Vladimir van Kiev, die niet eens christelijk was, dan wel om diezelfde Anna te trouwen?

Gruwelijke procedure koninklijk lijk

Catrien Santing
In de 13de eeuw was ‘anatomisering’ de standaardprocedure na het overlijden van West-Europese vorsten en hoge adel. Dat wil zeggen dat de ingewanden en het hart uit het lichaam werden verwijderd. De rest werd in hompen gehakt en gekookt tot het vlees van de botten viel. Die resten werden verdeeld over verschillende kerken en kloosters. Waarom deed men dat? Het antwoord leidt terug naar de kruistochten, de Franse koning Filips IV en Filips’ grootvader Lodewijk IX.

De grote brand van RAF-basis Pembroke Dock, 1940

Ynskje Penning
De Luftwaffe ging tijdens de Slag om Engeland op zeker moment over tot het bombarderen van Britse steden, maar de Duitsers begonnen in 1940 met aanvallen op Britse militaire doelen. Een ervan was de RAF-basis Pembroke Dock, waar na de Duitse inval van mei 1940 ook Nederlandse vliegers gelegerd waren. In augustus was het raak: de grootste uitslaande brand na de beruchte ‘Great Fire of Londen’ van 1666. Er ging zoveel kerosine verloren dat vliegtuigen moesten wachten met opstijgen tot er weer een volle tanker uit Aruba of Curaçao heelhuids de Britse kust had weten te bereiken.