Geschiedenis Magazine nr 1 van 2024

*** Geschiedenis Magazine is partner van IsGeschiedenis ***

WO II - Het gedoemde konvooi

Ynskje Penning

Vanaf 1941 voeren er vanuit IJsland gedurende de hele oorlog geallieerde konvooien naar Moermansk, een belangrijke haven in het noorden van Rusland. Deze konvooien waren zwaar beladen met essentiële voorraden voor het Rode Leger, waaronder tanks, vliegtuigen, munitie, legerkistjes en voedsel. De vaart naar Moermansk stond bekend als buitengewoon gevaarlijk en was berucht bij het scheepsvolk. Je had vreselijke pech als je daarvoor ingezet werd. Weigeren was geen optie vanwege de vaarplicht tijdens de oorlog, met mogelijke ernstige gevolgen voor zowel de zeeman als de bredere oorlogsinspanning.

Spionnen van Karel II 

Anne Doedens

Silas Taylor speelde een cruciale rol tijdens de Derde Engels-Nederlandse Oorlog (1672-1674) als spil in een Engels spionnennetwerk. Zijn correspondentie biedt een uniek inzicht in hoe informatie werd vergaard onder koning Karel II. In het rampjaar 1672 spioneerde Taylor zelf in de Republiek, terwijl hij als havenmeester van Harwich ook informatie verzamelde van mensen die met postboten arriveerden. Taylor gaf bijvoorbeeld inlichtingen over militaire schepen, waar Londen om zat te springen.

Felle machtsstrijd na de dood van Lenin 1924 

Ivo van de Wijdeven  

Op 21 januari 1924 overleed Vladimir Iljitsj Oeljanov, beter bekend onder zijn alias Lenin, de architect van de Oktoberrevolutie en beschouwd als de 'leider van het wereldwijde proletariaat'. Hij stierf op 53-jarige leeftijd aan de complicaties van drie eerdere beroertes, die geleidelijk zijn spraakvermogen en motorische vaardigheden hadden aangetast. Zijn dood leidde tot een machtsstrijd.

De internationale doorbraak van de VS, 1898

Ruud Stevens  

De Amerikaanse vlag wapperde voor 1898 buiten het eigen continent slechts op wat eilandjes in de Stille Oceaan en het Caribisch gebied. Die waren meestal geannexeerd omdat ze vol lagen met guano, stikstofrijke vogelpoep die als mest bruikbaar was in de landbouw. Het leek alsof de Verenigde Staten geen belangstelling hadden voor een machtige rol op het wereldtoneel. Maar in 1898 verklaarden ze de oorlog aan Spanje. Was dat om de republikeinse rebellen in Spaanse koloniën zoals Cuba en de Filippijnen te helpen, die in opstand kwamen tegen Madrid? Of was er meer aan de hand… 

Wat wilde ‘de dikke hertog van Brunswijk’ van prins Willem V?

Olaf van Nimwegen

Prins Willem V van Oranje verloor op bijna elfjarige leeftijd zijn ouders in 1759 en werd onder de voogdij geplaatst van Lodewijk, hertog van Brunswijk-Wolfenbüttel, die als een soort tweede vader voor hem was. Deze voogd bereidde de prins voor op zijn toekomstige rol als stadhouder. De 'dikke hertog' kreeg echter een duistere reputatie vanwege de beschuldiging dat hij prins Willem tot een willoze marionet maakte om er zelf van te profiteren. In 1784 werd Brunswijk uit het land verbannen. Wat was de reden voor deze uitzetting?

De Tawl. De taaie erfenis van de Nederlanders in de VS   

Ivo van de Wijdeven 

Dat New York ooit New Amsterdam heette weten de meeste Nederlanders wel. Minder bekend is dat een versie van de Nederlandse taal eeuwenlang voortleefde in de staten New Jersey en New York. De Amerikaanse president Martin Van Buren bijvoorbeeld werd in deze regio geboren, in Kinderhook, en  Nederlands was zijn moerstaal. Pas in de 20ste eeuw raakte ‘de Tawl’ in onbruik. Was dat een zogeheten creooltaal met wortels in de slavernijtijd of toch iets heel anders? Historicus Philip Dröge ging ter plekke per fiets op zoek en schreef er een boek over. Ivo van de Wijdeven sprak met hem.

Verzinsels over Caesar

Tom Buijtendorp

Rond 50 v.Chr. voerde Caesar een harde oorlog in Gallië, waarbij veel slachtoffers vielen. Ondanks deze brute geschiedenis hebben latere generaties hem geëerd als een belangrijk figuur, zelfs wanneer er geen duidelijk bewijs is voor zijn betrokkenheid. Tom Buijtendorp, een expert op het gebied van de Romeinse tijd in Nederland, ontdekte tijdens zijn onderzoek naar Caesar in de Lage Landen verschillende interessante verzinsels. Deze verhalen worden uitgelicht in Geschiedenis Magazine.