Geschiedenis Magazine nr 4 van 2025

geschiedenis magazin over stormwaarschuwingen

Met in dit nummer o.a.:

Code Rood! De allereerste stormwaarschuwingen
Churchill vs. de Russen
Schitterende kroning van Lodewijk XVI, 1775
De antinationalist: Klemens von Metternich (1773-1859)
Luthers vrouw Katharina: rolmodel tijdens de Reformatie
Friese wonderdokters in de 20e eeuw
Nederlandse maple syrup uit New York, 18e eeuw
De cruciale rol van IJsland in WO II
Val van het Romeinse rijk - Beschaving versus barbarij
Maastrichts erfgoed: de zevenjaarlijkse Heiligdomsvaart
Geschiedenis van de Oer-Hollandse pot: citrusfruit
En meer…

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 29 mei.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 15 mei, dan krijg ook jij dit nummer thuis!

Neem een abonnement

Code Rood! De allereerste stormwaarschuwingen

Dirk van Delft

Op Tweede Pinksterdag 1860 raasde een storm over Nederland. Tot diep in het land bereikte de wind orkaankracht, met uitschieters tot boven de 150 km/uur in Vlissingen. 19 boerderijen werden verwoest en vee verdronk nadat ze in sloten waren geblazen. De Scheveningse vissersgemeenschap werd hard getroffen: van de 70 boten vergingen er 22 met man en muis.

En dan te bedenken dat vier dagen later het landelijke stormwaarschuwingssysteem volgens plan van kracht zou worden. Een wereldprimeur en een prestigieus project dat steunde op een meteorologische wet van Chris Buys Ballot, de oprichter van het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut).

Toch kreeg Buys Ballot bij zijn Britse collega geen poot aan de grond. Tot de grote scheepsramp…

Churchill vs. de Russen

Christiaan Hoekstra

Winston Churchill (1874-1965) trad tijdens de Tweede Wereldoorlog doortastend op tegen de nazi’s. Net zo zeker van zijn zaak haalde hij in 1941de Sovjetleider ‘Uncle Joe’ Stalin als geallieerde bondgenoot binnen. Maar Churchill was en bleef een fervent anticommunist die vooral Europa veilig wilde stellen. De Engelse historicus Anthony Tucker-Jones schreef er het boek Churchill. Cold War Warrior over. Christiaan Hoekstra sprak met hem.

Schitterende kroning van Lodewijk XVI, 1775

Quinten Somsen

Reims, juni 1775: tijdens een dagenlange plechtigheid vol pracht en praal werd Lodewijk XVI gekroond tot koning van Frankrijk. Nog geen twintig jaar later viel zijn hoofd onder de guillotine, net als dat van zijn vrouw Marie-Antoinette. Wie goed kijkt, ziet dat de spanningen die in 1789 tot de Franse Revolutie leidden, al bij zijn aantreden aan de oppervlakte kwamen. Zo was er vlak vóór de kroning een oproer vanwege de hoge voedselprijzen, net zoals in 1789.

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 29 mei.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 15 mei, dan krijg ook jij dit nummer thuis!

Neem een abonnement

De antinationalist: Klemens von Metternich (1773-1859)

Ivo van de Wijdeven

Metternich kennen we vooral van als voorzitter van het Congres van Wenen (1814-1815), dat bijeenkwam om de Europese machtsbalans te repareren na de Napoleontische oorlogen. Het Congres draaide de Franse Revolutie van 1789 terug en herstelde het ancien régime in ere. Zo kreeg Metternich het imago van een bekrompen reactionair, geobsedeerd door de angst voor revoluties, en met een broertje dood aan liberale nieuwlichterij als parlementaire democratie of persvrijheid. Is dat terecht?

Luthers vrouw Katharina: rolmodel tijdens de Reformatie

Sabine Hiebsch

Katharina von Bora werd op haar 16de non, in 1515, en werkte hard mee om de kloosterhuishouding draaiende te houden. Tot zover geen bijzonderheden voor een non uit die tijd. Maar toen hoorde ze van de nieuwe leer van Maarten Luther. Ze ontvluchtte haar klooster en trouwde na in 1525 met hem, en stond model voor het nieuwe fenomeen van de domineesvrouw.

Friese wonderdokters in de 20e eeuw

Anne-Goaitske Breteler

‘Ze hadden het drukker dan de dokter in het dorp!’, vertelde een nakomeling van Age en Ottje Bouwhuis. Naast het runnen van een boerenbedrijf in het zuidwesten van Friesland ontvingen Age en Ottje begin 20ste eeuw thuis ook dagelijks zo’n twintig patiënten. Ze waren lang niet de enige alternatieve genezers in die provincie. Eeuwenlang vertrouwden arme Friezen op wonderdokters of ‘duivelbanners’, ook bij psychische problemen. Maar hoe kwam dat eigenlijk? De westerse geneeskunst was immers al in de 19de eeuw algemeen geaccepteerd?

Nederlandse maple syrup uit New York, 18e eeuw

Jaap Jacobs

In 1790 trokken twee Nederlandse jongemannen naar de prille Verenigde Staten. In dienst van de Holland Land Company speurden ze naar geschikte bossen voor de grootschalige productie van maple syrup. Van die siroop kon suiker worden gemaakt – een zeer gewild product op de Europese markt.

Ging het ze alleen maar om het geld? Of wil willen ze net als een groep ondernemers uit Philadelphia proberen de West-Indische rietsuiker te vervangen en zo slavenarbeid te doen verdwijnen?

De cruciale rol van IJsland in WO II

Ynskje Penning

IJsland ligt aan de noordelijke konvooiroute, de levensader van Groot-Brittannië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Schepen vol legermaterieel, goederen en olie uit de VS en Canada leggen hier aan. De geallieerden maken zich grote zorgen in mei 1940, als Duitsland bezig is in ijltempo Noord- en West-Europese landen te bezetten. Wat als het tot een invasie van IJsland komt en de Duitsers er oorlogsschepen en vliegtuigen stationeren die de konvooischepen aanvallen? Om dat te voorkomen vallen op 10 mei ruim 700 Britse en Canadese mariniers het eiland binnen.

Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 29 mei.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 15 mei, dan krijg ook jij dit nummer thuis!

Neem een abonnement

Val van het Romeinse rijk - Beschaving versus barbarij

Martijn Icks

Voor veel mensen is het Romeinse rijk min of meer synoniem met de beschaafde wereld en waren de volkeren die van daarbuiten kwamen – zoals de Goten, de Vandalen en de Hunnen – barbaarse woestelingen. De Vandalen zijn zelfs zo berucht dat hun naam nog altijd doorklinkt in de term vandalisme.

Ook moderne politici zoals Wilders en Rutte appelleren graag aan het beeld van Rome als een hoogstaande beschaving die door brute barbaren te gronde werd gericht. Daarbij worden vaak wonderlijke parallellen getrokken… Is dat idee nog wel houdbaar?

Maastrichts erfgoed: de zevenjaarlijkse Heiligdomsvaart

Herman Clerinx

Dit jaar weer te zien in Maastricht: de zevenjaarlijkse processie van relieken, oftewel de Heiligdomsvaart. Het is een levende middeleeuwse traditie. De eerste in die stad waarvan we weten was in 1391.
Heiligen bezitten een speciale kracht, zo geloofden (en geloven) veel mensen. En omdat men bij voorkeur iets tastbaars wil zien en voelen, besteedden gelovigen veel aandacht aan de materiële restanten van de heilige: de stoffelijke resten maar ook kledij of spullen die de heilige had gebruikt.

Geschiedenis van de Oer-Hollandse pot: citrusfruit

Charlotte Kleyn

Bloemkool en aardappelen, maar ook spinazie en konijn: dat zijn vertrouwde ingrediënten voor de oer-Hollandse pot. Toch kwamen ze hier van oorsprong helemaal niet voor. Culinair historicus Charlotte Kleyn zoekt uit hoe ze hun weg vonden naar de Nederlandse keuken én hoe die oude recepten smaakten. Deze keer: citrusfruit.