Geschiedenis Magazine nr 8 van 2025
Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 27 november.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 13 november, dan krijg ook jij dit nummer thuisgestuurd!
Napoleon verliest de Slag bij Tafalgar
Ivo van de Wijdeven
De Slag bij Trafalgar was het keerpunt in een eeuwenlange machtsstrijd tussen Frankrijk en Groot-Brittannië. Wat onder Zonnekoning Lodewijk XIV begon als een gevecht om koloniale handel en rijkdom, eindigde in 1805 in een beslissende botsing tussen Napoleons vloot en de Britse marine. De Britse strategie was meedogenloos eenvoudig: vernietig de vijand op zee, en heers over de wereldhandel.
Admiraal Horatio Nelson werd na zijn briljante overwinning uitgeroepen tot nationale held – de redder die Napoleons invasie van de Britse eilanden wist te voorkomen. Maar klopt dat beeld wel? In dit nummer ontrafelt Ivo van de Wijdeven de mythen rond Trafalgar en Nelsons roem.
Opstand tegen de Russische autocratie
Wybren Verstegen
Sint Petersburg, 14 december 1825: op het plein tegenover het Senaatsgebouw verzamelen zich 3000 opstandige soldaten. Urenlang roepen ze leuzen. Tegenover hen staan 9000 gezagsgetrouwe militairen en de spanning loopt op.
De coupplegers, die later dekabristen of decembristen werden genoemd, waren merendeels jonge adellijke officieren. Volgens tsaar Nicolaas waren zij, tijdens het terugdrijven van Napoleon in 1812, ‘besmet geraakt’ met Franse en Amerikaanse revolutionaire ideeën.
Hun doel was om het volgens hen achterlijke Rusland een constitutie te geven.
Hoe liep dit af? Lees het in Geschiedenis Magazine.
De strijd tegen het onuitroeibare carnaval
André van Voorst
Tijdens vastenavond, de oervorm van carnaval, gingen mensen van oudsher los en dosten ze zich mal uit, met mombakkesen of in kleding van het andere geslacht: vlak voor de sobere vastentijd mocht de zotheid heersen. In de middeleeuwen nam de kerk er zelf nog aan deel, tot de clerus in de 16de eeuw de vrolijke chaos de rug toekeerde, uit vrees dat die zou ontaarden in breder verzet tegen de autoriteiten.
In de 19de eeuw deed pater Bernard een nieuwe poging om het feest in te tomen, onder andere in arbeidersstad Tilburg, het ‘Rome van het Zuiden’. Daar lagen kerk en gemeentebestuur op één lijn, maar ze kregen het werkvolk niet in het gareel.
In de winter van 1856 leek het even rustig: de Nieuwe Koninklijke Harmonie liet een blijspel schieten en verkocht de kostuums. Maar kapelaan Van der Lee kreeg al snel argwaan – en terecht. De jongemannen die de pakken kochten, bleken ze te willen gebruiken voor de carnaval van het volgende jaar. Wat kon de kapelaan daaraan doen? Lees het in Geschiedenis Magazine!
De bijzondere hobby van Constantijn Huygens
Ineke Huysman
In 1642 stuurde Constantijn Huygens geurzakjes naar zijn vriendin, de zangeres Utricia Ogle. Niet zomaar als aardig gebaar, maar met de suggestie dat geur misschien de afstand tussen hen kon overbruggen. Hij miste haar stem, haar nabijheid. Als zij dezelfde geur zou gebruiken als hij, dan zouden ze zich op hetzelfde moment, ieder in hun eigen bed, kunnen voorstellen samen te zijn. Een uitzondering in Huygens’ leven? In het geheel niet. Hij was behalve diplomaat, dichter, musicus en secretaris van drie stadhouders, ook een parfum-fanaat. Er zijn meer dan honderdvijftig van zijn parfumrecepten terug gevonden.
Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 27 november.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 13 november, dan krijg ook jij dit nummer thuisgestuurd!
Vrouwen in de misdaad 17e-18e eeuw
Tanja Wassenberg
De zussen Grietje en Clara Harmens leefden in de 17de eeuw. Ze waren arm; een hard gelag voor jonge vrouwen zonder man, familie of middelen van bestaan. Bedelen was verboden. Een alternatief was het Aalmoezeniershuis, maar de zussen kozen voor een riskantere, lucratievere weg. Ze behoorden tot de vele vrouwen uit de 17de-18de eeuw die goed voorbereide misdaden pleegden en als crimineel zelfstandig in hun inkomen voorzagen.
Oorlogskunstenaar
Hans Bak
In het voorjaar van 1944 werd kunstschilder Alex Colville door het Canadese leger aangesteld als oorlogskunstenaar, met luitenant als rang. Hij trok later dat jaar met de troepen mee het Europese vasteland in en kwam in Nijmegen terecht. Dat was drie maanden lang een frontstad nadat Operatie Market Garden hier dat najaar was vastgelopen. Ook toen het Rijnlandoffensief in februari 1945 eenmaal was begonnen, bleef Nijmegen voor veel Canadese militairen de thuisbasis waar ze op verlof naar terugkeerden. Colville legde hun ervaringen vast en werd ook naar concentratiekamp Bergen-Belsen gestuurd.
Laatste Duitse bolwerk
Ynskje Penning
In april 1945 loopt de Tweede Wereldoorlog ten einde. De Luftwaffe informeert via de radio bij het Duitse weerstation Haudegen op Spitsbergen hoe ze de mannen daar zullen ophalen. Die hebben zelf alleen een roeiboot en ze improviseren een landingsbaan op het ijs. Via de radio horen ze eerst dat Hitler dood is en dan dat de Duitsers zich hebben overgegeven. Maar er komt geen vliegtuig…
Oudheid: een ‘langzaam en heimelijk vergif’
Martijn Icks
Keizer Commodus (r. 180-192 n.Chr.) kwam niet ter wereld met de bloeddorstige aard van een tijger. Hij was eerder zwak dan wreed, geneigd zich aan genotzucht over te geven en naar slechte raadgevers te luisteren. De wijze lessen van zijn vader, de ‘filosoof-keizer’ Marcus Aurelius, mochten niet baten. Zodra de jonge Commodus de alleenheerschappij had verworven stopte hij met het bevechten van de barbaren aan de rijksgrenzen, omringde zich met losbandige jongemannen en begon een leven van weelde, drank en seks. Een mislukte moordaanslag wakkerde zijn haat tegen de senaat aan, waarna zijn regering ontaardde in een met bloed doordrenkt schrikbewind.
Voor Rome het begin van het einde…
De ‘Javaanse psyche’
Marens Engelhard
In Nederlands-Indie kregen begin 20ste eeuw allerlei mensen de diagnose ‘geestesziek’. Koloniale psychiaters in het Nederlands-Indië van de 20ste eeuw wilden gewoon goed voor die patiënten zorgen. Maar ze hadden wél zo hun bekrompen opvattingen over wat sommige van die mensen scheelde, en over ‘het karakter van de Javaan’. Sommige psychiaters geloofden dat de ‘Javaanse psyche’ de mensen afhankelijk en labiel maakte: voldoende reden voor hen om de kolonie voorlopig niet de vrijheid te geven.
Abonnees ontvangen dit nummer omstreeks 27 november.
Dit nummer van Geschiedenis Magazine niet missen, maar nog geen abonnee? Meld je aan vóór donderdag 13 november, dan krijg ook jij dit nummer thuisgestuurd!
Wilt u dit nummer nabestellen?
Of direct een abonnement nemen?
Of dit nummer in de winkel kopen?
