Geen afbeelding beschikbaar

13 december jarig: Hendrik van Navarra, Werner von Siemens en Isaac Julius Tamaëla

Hij werd bekend als de founding father van elektrische bouwkunde in Duitsland. Zo bouwde hij ’s werelds eerste elektrische lift. In 1847 richtte hij samen met de mechanicus Johann Georg Halske het bedrijf Telegraphen-Bauanstalt von Siemens & Halske op om dit product te verkopen. Dit bedrijf zou later uitgroeien tot het tegenwoordig wereldwijd bekende Siemens AG. Siemens werd geboren op 13 december 2011.

Op het eerste gezicht lijken een Franse koning, een Duitse uitvinder en een Zuid-Molukse leider weinig overeen te komen. Toch delen Hendrik van Navarra, Werner von Siemens en Isaac Julius Tamaëla minimaal één ding: zij vierden door de eeuwen heen allen op 13 december hun verjaardag.

Hendrik van Navarra (1553-1610) werd als zoon van de koningin van Navarra geboren, een gebied gelegen in de westelijke Pyreneeën. In deze tijd vochten de Hugenoten, de Franse protestanten, regelmatig tegen de katholieken in Frankrijk. Hendrik voerde hen aan in hun strijd voor godsdienstvrijheid. In 1570 kwam het tot een vrede, waarop Hendrik op 18 augustus 1572 met de zus van de katholieke Franse koning Karel IX trouwde. Zes dagen later werden enkele prominente Hugenoten echter vermoord door radicale protestanten. Dit werd bekend als de Bartholomeusnacht. In het hele land ontstond een grimmige stemming en veel protestanten werden vermoord. Hendrik werd hierop gedwongen katholiek te worden en kreeg huisarrest aan het Franse hof. In 1576 wist hij te ontsnappen. Hij bekeerde zich weer tot het protestantisme en vluchtte naar het protestantse La Rochelle. Nadat veel troonopvolgers van de Franse koning overleden, was Hendrik de eerste in de lijn voor de Franse troon. De katholieken weigerden echter een protestantse koning. Hierop liet Hendrik zich wederom tot het katholicisme bekeren, waarop hij in 1593 tot koning van Frankrijk werd gekroond. In 1598 stelde hij het edict van Nantes op, waarin hij stelde dat het katholicisme staatsgodsdienst bleef, maar de protestanten in een groot aantal plaatsen godsdienstvrijheid kregen. Op 14 mei 1610 werd hij door een radicale katholiek vermoord.

Werner von Siemens (1816-1892) werd nabij Hannover geboren in een arm gezin. Hij studeerde aan het Katharineum Gymnasium in Lübeck, maar ging van school om de financiële last van zijn ouders te verlichten. Hij trad in dienst van het Pruisische leger, waarbij hij van 1835 tot 1838 aan de Artillerie- en Genieschool studeerde. Siemens bedacht vele nieuwe producten op het gebied van elektronica en verbeterde diverse bestaande producten. Zo vond hij een telegraaf uit die met een naald een letter aantikte, in plaats van het gebruiken van Morsecode. In 1847 richtte hij samen met de mechanicus Johann Georg Halske, die voor hem het apparaat verbeterde, het bedrijf Telegraphen-Bauanstalt von Siemens & Halske op om dit product te verkopen. Dit bedrijf zou later uitgroeien tot het tegenwoordig wereldwijd bekende Siemens AG. Naast deze uitvinding deed Siemens nog diverse andere uitvindingen, waardoor hij bekend staat als de founding father van elektrische bouwkunde in Duitsland. Zo bouwde hij ’s werelds eerste elektrische lift in 1880. Daarnaast produceerde zijn bedrijf de machine waarmee Wilhelm Röntgen in 1895 röntgenstralen ontdekte. Het principe van stroom opwekken met een dynamo was al door anderen ontdekt, maar werd door Siemens voor het eerst commercieel uitgebaat. Op 6 december 1892 overleed Siemens. De natuurkundige eenheid Siemens (S) voor elektrische geleidbaarheid is naar hem vernoemd.

Isaac Julius Tamaëla (1914-1978) werd geboren op het eiland Ceram in Nederlands-Indië. Op 27 december 1949 droeg Nederland de soevereiniteit van Nederlands-Indië over aan de Verenigde Staten van Indonesië. Indonesië hief de federale structuur van het land echter al snel op en op 17 augustus 1950 werd de Indonesische eenheidsstaat uitgeroepen, maar de Zuid-Molukkers wilden een eigen staat. Als reactie daarop werd op Ambon de Republiek der Zuid-Molukken (RMS) uitgeroepen. Tamaëla was op dat moment sergeant-majoor bij het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) en werd als adviseur aan het leger van de RMS toegevoegd. Indonesië begon een aanval op Ambon en de Zuid-Molukse regering vertrok in december naar het naastgelegen Ceram om de strijd voort te zetten. Eind 1963 slaagden Indonesische militairen erin om Soumokil, de leider van de RMS, gevangen te nemen en te executeren, waarna de guerrillaoorlog snel ten einde liep. Tamaëla vertrok hierop naar Nederland. In Nederland werd ondertussen Manusama uitgeroepen als president van de RMS in ballingschap. Tamaëla ontving in 1968 echter een oude brief van Soumokil, waarin stond dat hij de RMS moest leiden. Op basis van deze brief riep Tamaëla zich ook uit tot president van de RMS. Hij zette zich in om te lobbyen voor de Zuid-Molukse zaak. Hij slaagde erin dat het West-Afrikaanse land Benin steun uitsprak voor de RMS, doordat het land in de VN steun uitsprak voor alle bevrijdingsbewegingen waar ook ter wereld. Het was daarmee de enige staat die de RMS erkende met Tamaëla als president. De regering van Benin stelde een residentie ter beschikking aan generaal Tamaëla. Hier stierf hij in 1978. Na zijn dood boetten de betrekkingen tussen de Zuid-Molukkers en Benin in.

Personen: 

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Piet Hein

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Vergeten D-Day: Italië, 1943

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.