14. Franklin Pierce (1853-1857)

Hij had zwart, krullend haar, een scherp profiel en grijze ogen. Hij was open, charmant en goed in taal. “Een ideale man om naast je op de barkruk te treffen”, schreef biograaf James Rawley later over de 14e president van de Verenigde Staten, de man die een kerstboom in het Witte Huis introduceerde tijdens de kerstdagen.  

Franklink Pierce werd op 23 november 1804 geboren in een blokhut in Hillsborough in New Hampshire. Kort na zijn geboorte verhuisden Generaal Benjamin Pierce, een held uit de Amerikaanse Revolutie, en Ann Kendrick Pierce met hun twee kinderen naar een ruimere villa. Franklin kreeg nog drie broers en zussen. Na zijn middelbare schooltijd op Hillsborough High en het Bowdoin College, ging hij rechten studeren in Northampton in Massachusetts.

Politieke carrière en de Mexicaanse Oorlog

Na zijn afstuderen begon Pierce in 1827 een advocatenpraktijk. Maar al snel besloot hij de overstap naar de politiek te maken. Hij werd als democraat verkozen in het deelparlement van New Hamphshire. Van 1833 tot 1842 zat hij bovendien als Afgevaardigde, en later als Senator, in het Congres in Washington. In deze periode trouwde hij met Jane Appleton. Toen Pierce in 1837 gekozen werd als Senator, was Jane hier echter fel op tegen. Ze had een hekel aan politiek en zij verzocht regelmatig aan haar man zijn zetel op te geven. Toen de Mexicaanse Oorlog uitbrak in 1846, nam Pierce dienst in het leger en werd hij bevorderd tot brigade-generaal. Tijdens de slag bij Contreras in 1847 viel hij flauw. Hij werd hier tijdens zijn presidentscampagne door cartoonisten veelvuldig de draak mee gestoken: “Als de strijd te heet wordt, valt Pierce flauw”.

Presidentsverkiezingen

In 1852 was het nog niet aan de orde dat Pierce kandidaat was voor het ambt van president, maar de Conventie kon dat jaar geen keuze maken uit de geopperde vier namen voor het presidentschap. Zodoende werd Pierce na de 35ste stemronde door de delegatie van Virginia plotseling aangedragen. Overigens tot groot ongenoegen van zijn vrouw Jane. Naar eigen zeggen viel Jane flauw toen ze het nieuws hoorde en nam ze het haar man zeer kwalijk dat hij toch weer terugkeerde in de politiek. Twee maanden voordat hij het ambt aanvaarde, maakte hij met zijn Jane en hun 11 jaar oude zoon een reis per trein naar New Hampshire om daar de begrafenis van een vriend bij te wonen. Maar deze reis had een catastrofale afloop.

Treinongeluk

Kort na aanvang van de reis raakte de wagon waar zij inzaten los van de rest van de trein. Het echtpaar Pierce kon slechts toekijken hoe hun zoon verbrijzeld werd en korte tijd later overleed. Alle drie de kinderen van het echtpaar waren nu overleden. Pierce aanvaarde zodoende zijn ambt in rouw. Zijn vrouw Jane was al niet blij dat haar man tot president verkozen was, en zag dit als de ‘vinger Gods’. Tijdens de regeerperiode van haar man hield zij zich schuil in de privévertrekken van het Witte Huis, waar zij haar overleden kind iedere dag een brief schreef. Geleidelijk aan groeide het echtpaar steeds verder uit elkaar.

Buitenlands beleid

Pierce werd president in een ogenschijnlijke rustige tijd. De afsplitsing van het Noorden en het Zuiden van het land leek te zijn afgewend, door de Compromis van 1850. De verwachtingen van de nieuwe president waren niet hooggespannen. Toch maakte hij een goede beurt bij zijn inaugurele rede. Hij was een goed spreker en stak een betoog af, zonder aantekeningen. Tijdens zijn ambtstermijn wilde Pierce de grenzen van de Verenigde Staten verder uitbreiden naar het zuiden en Cuba inlijven. Spanje was op dat moment eigenaar van Cuba en drie Amerikaanse ambassadeurs in Europa startten onderhandelingen over het eiland. In 1854 boden zij 120 miljoen dollar voor Cuba in het Verdrag van Oostende. Als Madrid weigerde, mocht Amerika het eiland innemen. Door critici in Amerika werd dit echter vertaald als een plan om de slavernij ook in Cuba in te voeren. Zij schilderden Pierce dan ook af als ‘werktuig van het zuiden’.

Binnenlands terrein

Op binnenlands terrein ging zijn aandacht voornamelijk uit naar de slavernijkwestie. De vraag die centraal stond, was hoe deze kwestie in Kansas moest worden geregeld. De ‘Nabraska Act’ werd in 1854 aangenomen, waarin werd besloten dat Kansas en Nabraska zelf mochten beslissen over de slavernij. Dit bleek de ‘doos van Pandora’, omdat de Act voor het noorden een einde van de Missouri Compromis van 1820 betekende, en het resulteerde in een Noord-Zuid scheidslijn. Toen er rellen uitbraken in Kansas, die aan meer dan tweehonderd mensen het leven kostte, ondernam de president geen stappen en hij werd als schuldige aangewezen. Hij had geprobeerd een dreigende afscheiding te voorkomen, maar zijn strategie kon de rust niet bewaren en versnelde het proces van het uiteenvallen van de unie.

Einde termijn

Op zijn beleid was dus flinke kritiek te bespeuren. Zijn ambtsperiode werd als slap en onduidelijk gekenmerkt. Na zijn eerste termijn kreeg hij dan ook niet de mogelijkheid van zijn partij om zich voor een tweede termijn verkiesbaar te stellen. Toen hij na de afronding van zijn eerste termijn weer naar huis keerde, ging hij nog meer alcohol drinken dan hij aanvankelijk al deed. Hij sprak zich in het naderende conflict van de Amerikaanse Burgeroorlog uit voor het Zuiden, dat hem in New England erg impopulair maakte. Nadat Pierce in 1857 met pensioen was gegaan, besloot het echtpaar op wereldreis te gaan. Maar spoedig na de aanvang moest het echtpaar, vanwege de verslechterende gezondheid van Jane, weer terugkeren naar New Hampshire. Daar overleed Jane Appleton Pierce op 2 december 1863 aan de gevolgen van tuberculose. Franklin Pierce stierf uiteindelijk zes jaar later, op 8 oktober 1869, aan de gevolgen van leverproblemen door zijn overmatige drankgebruik.

Lees meer over de vijftiende president van de VS

Dit artikel verscheen tevens op de weblog WarRoom, onderdeel van DeJaap met nieuws, achtergronden, verdieping, duiding en opinie rond de Amerikaanse politiek.