4 Kunstschilders die gefascineerd raakten door het Oosten

De fascinatie voor de Oriënt kwam in vele hoeken van de 19e-eeuwse samenleving terug. Ook in de schilderskunst. Exotische gewaden, naakte vrouwen, harems en slangenbezweerders: het is allemaal te zien op de schilderijen van de volgende 4 kunstschilders. Zij lieten zich allemaal op verschillende manieren inspireren door ‘het verre oosten’ of de geschiedenis ervan.

1. Jean-Léon Gérôme (1824 - 1904)

Deze Franse kunstschilder werd in 1824 geboren in Vesoul en leerde de schilderskunst bij verschillende kunstenaars in Parijs. Door een schilderopdracht die Jean-Léon Gérôme in 1851 kreeg van Alfred Emilien Comte de Nieuwerkerke – een opzichter van de schone kunsten aan het hof van Napoleon III – kon Gérôme in 1953 met het verdiende geld naar Constantinopel afreizen. Voor het eerst kon Gérôme met eigen ogen het verre oosten bezichtigen. Het was niet de enige reis die Gérôme naar het oosten zou maken. De reis naar Egypte in 1856 had echter een belangrijke invloed op Gérômes werken: na dit bezoek kroop er een oosters en exotisch element in zijn schilderijen.
Eén van de schilderijen waarbij Gérôme zich liet inspireren door Egypte is ‘Le charmeur de serpents’ (ca. 1870). Op het schilderij is een jongen afgebeeld is die een slang om zijn nek heeft. Een oudere man die op de grond zit bespeelt de fluit en begeleidt de jongen met de slang.

2. Sir Laurens Alma Tadema (1836-1912)

Ook Laurens Alma Tadema, een Nederlands-Britse schilder, liet zich inspireren door het oosten. Afkomstig uit het Friese Dronrijp startte hij op 16-jarige leeftijd zijn schildersopleiding in Antwerpen. In 1870 emigreerde Tadema naar Londen waar hij de Britse nationaliteit aannam. Tadema verwierf in Engeland grote bekendheid en werd in 1899 zelfs geridderd, waardoor hij de titel ‘Sir’ aan mocht nemen. Hoewel hij aanvankelijk veel Middeleeuwse taferelen schilderde raakte Tadema na een reis naar Pompeï in 1863 geïnteresseerd in de Oudheid. Ook Egyptische geschiedenis fascineerde Tadema. Exotische kostuums en marmeren decors zijn dan ook terug te zien in Tadema’s werken. Veel werken van Tadema blonken bovendien uit in historische correctheid. Sommige werken zijn zelfs als voorbeelden gebruikt bij het maken van historische films.
‘De dood van de eerstgeborene van de farao’ – een tafereel uit het Bijbelboek Exodus - uit 1872 is zo’n schilderij waarop Tadema’s belangstelling voor het oude Egypte naar voren kwam.

3. Willem de Famars Testas (1834 – 1896)

Willem de Famars Testas leerde de schilderskunst aan de tekenacademie in Den Haag. Archeoloog Emile Prisse d'Avenne vroeg De Famars Testas in 1858 mee op expeditie naar Egypte. Daar wilde d’Avenne twee jaar lang monumenten van de Egyptische en islamitische cultuur vastleggen. De Famars Testas zegde toe en vertok met d’Avenne naar Egypte. Sterk geïnspireerd door de oosterse cultuur maakte De Famars Testas een reeks aan oriëntalistische kunstwerken, waarmee hij internationaal de aandacht trok. Zijn bekendheid wierp vruchten af: in 1868 maakte De Famars Testas een reis door Palestina, Egypte en Syrië op uitnodiging van mede-oriëntalistisch kunstenaar Jean-Léon Gérôme.
Vóór de reis die hij met Gérôme maakte, in 1862, schilderde De Famar Testas dit schilderij van een Egyptenaar met een gebedskrans.

4. Jean Auguste Dominique Ingres (1780–1867)

Nog een 19e- eeuwse schilder die beroemd is geworden door zijn oosterse taferelen, is Jean Auguste Dominique Ingres. In 1801 won Ingres de Prix de Rome – een zeer prestigieuze prijs waarmee jonge kunstenaars een studiereis naar Rome konden winnen. Hij vertrok naar Rome, waar hij werken van Rafaël bestudeerde. Het werk van Rafaël inspireerde hem om op een zo realistische en natuurlijk mogelijke manier zijn modellen te gaan schilderen. Opvallend is dat Ingres in tegenstelling tot de eerder genoemde kunstenaars nooit naar het oosten is afgereisd. Hij liet zich desondanks inspireren door harems om erotiek uit te beelden. Naaktheid was bovendien een vaker terugkerend thema in de werken van Ingres. Dit zorgde af en toe voor opschudding; het werd door sommigen ongepast gevonden.
Naaktheid en de Oriënt komen erg duidelijk samen in ‘Le Bain turq’ uit 1848. Prins Napoleon kocht het schilderij, maar toen hij het eenmaal in handen kreeg stuurde hij het terug omdat zijn vrouw te gechoqueerd was van het tafereel dat afgebeeld was.