Aandelenbeurs in Amsterdam oudste ter wereld
De beurs op het Damrak opende vandaag 0,3 procent lager op 282,49. Daarna kwam de beurs in een vrije val en stond kortstondig op 6 procent verlies. De beurscrisis is het gesprek van de dag. Al sinds het begin van de 17e eeuw hebben we in Nederland een handelsbeurs.
Handel in leningen en termijncontracten vond al in de oudheid plaats. Het idee om een centrale plek in te richten om structurele handel plaats te laten vinden ontstond later, namelijk in 1535 in Antwerpen en in 1571 in Londen. Naast de gebruikelijke goederenhandel vond er ook al handel in leningen en obligaties plaats. De effectenbeurs in Amsterdam werd in 1611 in gebruik genomen en was daarmee de eerste beurs ter wereld waarop in aandelen en effecten werd gehandeld.
Eerste beursgebouwen
In de Nederlanden was er aan het begin van de zeventiende eeuw behoefte aan investeringen. Mensen verdienden geld met de handel en wilden aandelen kopen. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), opgericht in 1602, had een monopolie op de handel met Azië. Mensen waren bereid aandelen te kopen in de bloeiende handelsorganisatie. Het bundelen van kapitaal maakte het mogelijk dat er geïnvesteerd werd in dure expedities en handelsreizen. Een aandeel is een waardepapier dat rechten met betrekking tot een vennootschap geeft. Alle aandeelhouders samen kunnen als eigenaren van de vennootschap worden beschouwd, maar dat is slechts op economische basis. Een aandeelhouder heeft zeggenschap in de onderneming en kan winstuitkeringen in de vorm van dividend ontvangen, het bedrag dat een bedrijf aan zijn aandeelhouders uitkeert uit de in een jaar gerealiseerde winst.
VOC
De VOC was niet de eerste handelsonderneming die aandelen uitgaf. Maar het verschil met de eerdere ondernemingen was dat er een levendige handel in aandelen ontstond. Deze eerste verhandelbare aandelen werden aan het Damrak in Amsterdam verhandeld. De aandelenhandel was toen nog tamelijk vrijblijvend. Het stadsbestuur was van mening dat de handel gecentreerd moest worden. In 1611 werd zodoende de beurs van Hendrick de Keyser geopend in Amsterdam. Het ontwerp van de beurs van Amsterdam was afgeleid van de beurzen van Antwerpen en Londen. De beurs was dus dé plek waar de aandelen in de VOC werden verhandeld. Het beursgebouw wordt daardoor beschouwd als de oudste aandelenbeurs ter wereld.
WIC
In 1621 werd ook een handelsmaatschappij voor de handel op West-Afrika en het Caribisch gebied opgericht: de West Indische Compagnie (WIC). Ook daarvan werden de aandelen verhandeld. Zonder financiering met aandelen zouden kapitaalintensieve ondernemingen zoals VOC alleen opgezet kunnen worden door overheden of rijke families. In het geval van de VOC bleven de eerste winstuitkeringen echter angstvallig lang uit. De kleine aandeelhouders haakten af en de handelsmaatschappij raakte toch in handen van rijke handelsfamilies. De VOC bestond tot 1798 en de WIC tot 1791. Door de lange levensduur van de maatschappijen waren de eerste aandeelhouders al overleden voordat de maatschappij op z’n einde liep. Het was daardoor noodzakelijk dat aandelen van de maatschappij op de markt te verhandelen waren.
Beurs van Zocher
In 1851 werd de Amsterdamse Vereniging voor de Effectenhandel opgericht. Die vereniging moest de aandelenhandel reguleren. Alleen leden van deze organisatie waren gerechtigd om deel te nemen aan de handel op de beurs. Er was was inmiddels behoefte aan een nieuw beursgebouw, de Beurs van Keyser was in 1838 gesloopt. Hij was namelijk aan het verzakken. Op de plaats van de huidige Bijenkorf werd de beurs van Zocher gebouwd die dienst deed als beursgebouw tot 1903 toen de beurs van Berlage werd gebouwd. De effectenhandel groeide in die jaren zo snel dat het gebouw al snel weer te klein was.
Euronext N.V
In 2000 is de Amsterdamse beurs gefuseerd met de effectenbeurzen uit Brussel en Parijs. Laten werden hier ook nog de beurzen van Portugal en Engeland bijgevoegd. Zo ontstond de eerste grensoverschrijdende effectenbeurs, Euronext N.V., genaamd. Het hoofdkwartier is nog steeds gevestigd in Amsterdam.
