Slag om Sakarya, Grieks-Turkse oorlog

Betrekkingen tussen Griekenland en Turkije

Griekenland staat op de afgrond van faillissement. Of het land de verkoop van belangen zal gaan doorvoeren is op dit moment echter de vraag doordat premier Papandreou nauwelijks politieke steun lijkt te krijgen voor zijn hervormingsplannen. Griekenland moet op grote schaal bezuinigingen doorvoeren om in aanmerking te komen voor het noodfonds van de EU en het IMF. Gaat de privatisering door, dan houden Turkse bedrijven zich aanbevolen, aldus het Turkse dagblad Hürriyet.

Het Turkse blad meldde onlangs dat Turkse bedrijven geïnteresseerd zijn in de ‘uitverkoop’ van de Griekse bedrijven. Griekenland balanceert op dit moment op het randje van een faillissement en de privatisering van staatstelecombedrijf OTE, Hellenic Postbank, twee havens en het waterbedrijf van Thessonaliki is een optie. In dat geval bestaat de mogelijkheid dat Turkse bedrijven zich aanbevolen houden. Maar aan het begin van de 20e eeuw waren beide landen in een oorlog verwikkeld, de Griek-Turkse oorlog.

Eerste Wereldoorlog

Het begin van deze oorlog is te vinden in de eerste jaren van de 20e eeuw. Het rommelde in Turkije, voormalig Anatolië. De Jonge Turken, een groep Turkse officieren die in 1908 de macht greep, kregen steeds meer macht en zorgden voor de vervanging van de zittende Sultan Abdülhamit II door de meer pragmatische Mehmet V. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kozen de Ottomanen de Partij van Duitsland en verloren de oorlog. De Ottomanen werden teruggedrongen tot hun kerngebied in Anatolië.

Kolonisatie Italië

Maar ook de kolonisatie door Italië speelde een rol in de aanloop tot de Grieks-Turkse oorlog van 1921. Italië probeerde rond de Eerste Wereldoorlog een koloniaal rijk te verwerven. De ontmanteling van het Ottomaanse rijk begin 20e eeuw was een buitenkans voor Italië om die droom te verwezenlijken. De Italiaanse troepen bezetten de stad Antalya en wilden verarmde boeren overbrengen naar Turks gebied. Doordat Italië zich in de Eerste Wereldoorlog had gekeerd tegen de alliantie van de centrale mogendheden, waren laatstgenoemden het niet eens met de Italiaanse gang van zaken. Ze besloten om tot actie over te gaan. Ze nodigden Griekenland uit om mee te doen in de strijd om het gebied rond Smyrna te bezetten. Smyrna, het huidige Izmir, was een stad met een overwegend Grieks sprekende bevolkingsgroep. Na de Eerste Wereldoorlog werden zodoende grote delen van het Ottomaanse rijk bezet door het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Italië, Frankrijk en Armenië. In mei 1919 kwamen de eerste Griekse troepen in Izmir aan.

Atatürk 

Ook in het land zelf waren de troepen van Mustafa Kemal Atatürk, een officier in het Turkse leger en de latere President van de Republiek Turkije, in opstand gekomen tegen zowel de geallieerde bezetter als de Sultan. De Sultan accepteerde in 1920 het Verdrag van Sèvres, na de Turkse nederlaag in de Eerste Wereldoorlog. Grote stukken van Anatolië vielen daardoor onder geallieerd gezag. Ook onder de Turkse inwoners heerste er onvrede over het opgeven van grote delen van het land aan de geallieerden. De troepen van Atatürk kregen daardoor een grotere aanhang dan daarvoor. Met name toen de geallieerde troepen begonnen met de inname van Turkse steden kwamen de lokale burgers in verzet.

Griekse troepen

De Grieks-Turkse oorlog was een strijd van 1921 tot aan 1922 tussen Griekenland en het Turkije van Atatürk om West-Anatolië. Het waren een aantal veldslagen tussen Griekenland en het bezette Turkije. Aanvankelijk boekten de geallieerden resultaat. Armenië werd heroverd en verdeeld met de Sovjet-Unie. De Grieken waren in de minderheid in vergelijking met de Turkse troepen. De strijdbare Turken van het platteland maakten het de Grieken moeilijk. Toen de Griekse koning Alexander I van Griekenland overleed aan een bloedvergiftiging als gevolg van een apen beet, zag het ernaar uit dat de Grieken zich toch zouden terugtrekken. Vanaf 1920 was er een professioneel Turks leger op de been gekomen onder leiding van Atatürk. Lloyd George, de Britse premier, wist de Grieken er echter van te overtuigen om verder te strijden tegen de Turkse troepen.

Verdrag van Lausanne

De Grieken voelden zich gesterkt door de Britten en vielen in maart 1921 nogmaals aan. In de zomer van 1921 boekten ze verschillende successen. Maar na jaren van oorlog in Europa, een slepend klimaat en slechte wegen in het Oosten van Anatolië, werd de strijd voor de Grieken steeds moeilijker. Met het gevolg dat de Turken Anatolië weer onder controle kregen. De Turkse soevereiniteit werd getekend in 1923 met het verdrag van Lausanne. De oorlog werd beëindigd en de grenzen vastgelegd. In Turkije werd dit gezien als de overwinning op de geallieerden en dus met name op het buurland Griekenland. 

Afbeelding:

Landen: 

Personen: 

Tijdperken: 

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

Nu in de winkel

Het nieuwe nummer is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

nummer 1 van 2025

Het komende nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 23 januari. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen.