Biografie van koning Willem III

Koningin Beatrix is vanaf vrijdag de oudste regerende monarch uit de vaderlandse geschiedenis. Met haar 73 jaar en 277 dagen is ze even oud als haar betovergrootvader Willem III toen die op 23 november 1890 als regerend vorst overleed. Willem III was al enige tijd ziek voordat hij stierf. Hij werd geboren op 19 februari 1817 te Brussel.

Willem Alexander Paul Frederik Lodewijk, Prins van Oranje-Nassau, was van 1849 tot zijn dood in 1890 Koning der Nederlanden en Groothertog van Luxemburg. Hij was de zoon van koning Willem II en Anna Paulowna, de zus van de Russische tsaar Alexander I. Zijn bijnaam was Kleinti.

Verzoek om afstand van de troon

Willem II had in 1848 ingestemd met de grondwetswijziging van Thorbecke, die een beperking van de koninklijke macht betekende. Willem III had grote moeite met deze bepaling. Hij was van mening om 'vast als een rots' zelf te regeren. Uit protest tegen de grondwetswijziging vertrok hij naar Engeland. Hij verzocht op 19 oktober 1848 schriftelijk aan de koning om hem afstand van de troon te verlenen. De koning weigerde zijn verzoek. Al na een jaar overleed zijn vader plotseling.

Jagen in Schotland

Na het overlijden van zijn vader reisden minister Lightenvelt en minister Donker Curtius naar Londen om hem op te halen. De koning was niet op de plaats van bestemming, maar was in Schotland aan het jagen. Een nieuwe missie werd in het leven geroepen en deze keer gingen Graaf van Rechteren en generaal Klerck hem ophalen in Schotland. Vanaf 17 maart 1849 was hij feitelijk koning en drie dagen later , op 21 maart, kwam hij aan in Hellevoetsluis met het stoomschip Cycloop. De inhuldiging vond plaats op 12 mei 1849.

Aprilbeweging

Tijdens de eerste twintig jaar van zijn regeerperiode koesterde hij grote wrok tegen de constitutionele monarchie. Dat kwam onder andere tot uiting bij de commotie rond de Aprilbeweging in 1853. In de constitutie was vastgelegd dat er in Nederland een scheiding tussen kerk en staat was. Het betekende dat de regering geen zeggenschap had over de wens van de katholieken om zich in bisdommen te organiseren. Zodoende werd er een anti-katholieke petitie aan de koning aangeboden. De koning was daar niet van gediend en hield een rede waarin hij tot uiting bracht dat hij tegen het herstel van de kerkelijke hiërarchie in Nederland was. Hij negeerde daarbij een door het kabinet opgestelde reactie en de ministerraad trad af.

Eerste huwelijk

Toen Willem 22 jaar oud was, op 18 juni 1839, trad hij in het huwelijk met zijn nicht Sophie van Württemberg. Zij was de dochter van Willem I van Württemberg en Catharina Paulowna. Maar het huwelijk tussen neef en nicht was allerminst succesvol. De oorzaak was met name dat Willem zich niet bepaald hield aan de echtelijke trouw. De New York Times noemde hem: “De meest losbandige figuur van onze tijd”. Sophie was hier allerminst van gediend. Zodoende werd na twaalf jaar door zijn schoonfamilie een poging gedaan het huwelijk te ontbinden. Toen deze poging geen doorgang vond, leefden de echtelieden vanaf dat moment gescheiden van tafel en bed. Desondanks kregen zij drie zoons. Zijn tweede zoon, Maurits, overleed op 4 juni 1850 in Den Haag op 7-jarige leeftijd. De kroonprins overleed op 11 juni 1879 op 39-jarige leeftijd en zijn jongste zoon liet het leven toen hij 33 was, op 21 juni 1884.

Tweede huwelijk

In 1877 was ook Sophie overleden. Daardoor was voor Willem de mogelijkheid ontstaan om opnieuw in het huwelijksbootje te stappen. Zijn minnares op dat moment was Leonora d’Ambre, een Parijse operazangeres. Hij had haar omgedoopt tot Comtesse D’Ambroise en geïnstalleerd in Huize Welgelegen in Rijswijk. De huwelijksplannen stuitten echter op verzet van de regering en na veel aandringen, zwichtte Willem uiteindelijk. Zodoende ging hij op zoek naar een echtgenote van adel. Na een zoektocht kwam hij in contact met de 20-jarige prinses van Waldeck en Pyrmont, Adelheid Emma Wilhelmine Therese (Emma). De 61-jarige Willem trouwde met haar op 7 januari 1879. Het paar kreeg één dochter: de latere koningin Wilhelmina.

Laatste jaren

De laatste jaren van zijn leven, was Willem niet geliefd. Hij was driftig en egoïstisch. Vanwege zijn boerse uitvallen werd hij ook wel Koning Gorilla genoemd. De hofcommissie maakte enige malen bezwaar tegen de onredelijke en strenge straffen die de koning uitdeelde aan bijvoorbeeld de hofhouding. De grimmigheid van de koning nam naarmate hij ouder werd steeds verder toe. Daarnaast nam de gezondheid van de vorst vanaf oktober 1888 steeds verder af, waardoor hij uiteindelijk niet meer in staat was te regeren. Zijn geestelijke gesteldheid nam af en hij ging stukken ondertekenen met zelfverzonnen pauselijke namen.

Overlijden Willem III

Op 14 november 1890 werd Emma tenslotte door de Saten-Generaal benoemd tot regentes en op 20 november van dat jaar beëdigd. Negen dagen later, op 23 november 1890, overleed Willem III. Hij was toen 73 jaar oud. Op 4 december werd hij bijgezet. Zijn enige nog levende kind, Wilhelmina, werd op 10 jarige leeftijd benoemd tot koningin. Haar moeder bleef haar regentes totdat zij in staat was te regeren.

Koningin Beatrix brak record

Koningin Beatrix werd gisteren 73 jaar en 277 dagen oud. Daarmee bereikte ze de leeftijd van Willem III. Vanaf vandaag is zij dan ook de oudste vorstin uit de Nederlandse monarchie.

Bron: parlement.com