Café De Unie is het beroemdste werk van architect Jacobus Johannes Oud, die in de jaren twintig naam maakte als architect.

Café De Unie: frappant schoolvoorbeeld in hartje Rotterdam

Themamaand De Stijl - Architect J.J.P Oud (1890-1963) hield het slechts enkele jaren uit bij kunststroming De Stijl. Daarna legde hij zich toe op het ontwerpen van arbeiderswoningen. Café De Unie, gebouwd in 1925 in Rotterdam, is één van zijn bekendste werken en laat nog altijd zien dat Oud De Stijl na de breuk maar moeilijk kon loslaten.

Jacobus Johannes Oud was een gevestigde naam in Rotterdam. Hij werkte en woonde er ruim dertig jaar. Hij was één van de oprichters van kunststroming De Stijl, die als opvolger van het Kubisme werd beschouwd. Voor het gelijknamige tijdschrift publiceerde hij experimentele ontwerpen naar de ideeën van De Stijl: abstractie, primair kleurgebruik en geometrische vormen. In opdracht van de gemeente Rotterdam hield Oud zich tussen 1918 en 1927 bezig met het ontwerpen van wooncomplexen.

Ontwerp van Café De Unie

Het ontwerp van Café De Unie was eveneens in opdracht van het Gemeentelijk woningbedrijf Rotterdam. Hoewel Oud De Stijl een paar jaar eerder al had verlaten, ontwierp hij de voorgevel van Café de Unie nog steeds in de kenmerken van de kunststroming. Het café, gebouwd op een braakliggend terrein aan het Calandplein, kenmerkt zich door de asymmetrische vlakken, gebruik van primaire kleuren en opschriften en lichtreclames. Het gebouw moest dan ook de aandacht trekken in het drukke centrum van de havenstad. Oud kreeg veel inspiratie van het werk van Piet Mondriaan. Hij bewonderde zijn evenwicht en kleurgebruik. Oud kon echter op veel kritiek rekenen van collega-kunstenaars. Het zou te modern zijn en te groot contrast vormen met de aangrenzende gebouwen. De Stijl-pionier Theo van Doesburg, met wie Oud een paar jaar eerder bonje kreeg, typeerde het ontwerp als 'decoratieve gevelarchitectuur.'

Verwoest en gereconstrueerd

Café De Unie zou tien jaar later alweer worden afgebroken. Het bleef echter tot 1940 staan, totdat het in datzelfde jaar werd verwoest tijdens het bombardement op Rotterdam. Architect Carel Weeber reconstrueerde in 1986 de voorgevel van het café. De nieuwe locatie bevond zich op de Mauritsweg, ongeveer vijfhonderd meter afstand van de eerdere plek. Tussen 2010 en 2014 is het interieur meerdere malen vernieuwd, waarbij de ontwerpen van Oud gespaard zijn gebleven. Café De Unie wordt tegenwoordig gebruikt voor debatten.