Competitie tussen Nederlandse havens

De overslag in de Rotterdamse haven, de grootste van Europa, is in de eerste 6 maanden van dit jaar gegroeid met 1 procent. Maar de Amsterdamse haven deed het in 2011 procentueel gezien beter. Dat was ook van de 15e tot de 19e eeuw het geval. Daarna nam Rotterdam die functie over. Draaien de rollen nu weer om?

Aan de monding van de kleine rivier de Rotte werd in 1270 een 400 meter lange dam gelegd. De dam moest voorkomen dat het Maaswater de rivier zout zou maken. De dam, die al snel werd bebouwd, kan gezien worden als de oorsprong van de stad Rotterdam. Na het afdamming van de Rotte bleef ten zuiden een stomp van de rivier over met verbinding naar de Maas, omgeven door moerasland. De eerste steiger werd hier omstreeks 1350aangelegd. Dit was de eerste haven van Rotterdam: de Oude Haven. De dam werd daarnaast gebruikt om goederen over te laden van rivierboten op kustschepen.

Amsterdamse haven

Maar de vissershaven aan de Rotte viel in het niet bij de haven aan de Zuiderzee. Ook daar was in de 13e eeuw een haven ontstaan. Aan de monding van de Amstel, tussen de Dam en het IJ lag deze haven. Langs het Damrak en de Warmoesstraat gingen steeds meer kooplieden wonen die een grote rol speelden in de ontwikkeling van de haven en handel van de hoofdstad. In de 17e eeuw kwamen eilanden in het IJ, die plaats boden voor havenactiviteiten. De haven van Amsterdam was dus met de Noordzee verbonden via de Zuiderzee. Maar in de loop van de tijd begon die steeds meer te verzanden. Een betere verbinding was nodig. In 1825 werd het Noordhollands Kanaal gegraven die van Amsterdam naar Den Helder liep. Maar pas toen in 1876 het Noordzeekanaal werd geopend, kwam er een goede rechtstreekse verbinding met de Noordzee en begon een bloeiperiode van de Amsterdamse haven. Vanaf de 15e tot de 19e eeuw was Amsterdam de belangrijkste haven van Holland. Daarna ging de functie over naar Rotterdam.

Rotterdamse haven

In de zestiende eeuw begon Rotterdam zich steeds verder te ontwikkelen als vissershaven. De koloniale scheepvaart in de Gouden Eeuw zorgde voor een beginnende bloei van de stad. Maar in die tijd was de haven van Amsterdam het centrum van de koloniale handel en veel belangrijke financiers en ondernemers van de koloniale handel in Amsterdam zaten in Amsterdam. De Rotterdamse haven was in die tijd vanuit zee moeilijker te bereiken dan nu het geval is. Er waren minder kanalen in die tijd. In de negentiende eeuw ontstond er bovendien een ander probleem. De monding van de Brielse Maas was aan het verzanden en de haven werd minder goed bereikbaar. Daar kwam in de tweede helft van de negentiende eeuw verandering in. De Industriële Revolutie was begonnen in Duitsland. In het Duitse Ruhrgebied kwam mijnbouw en industrie tot bloei. Rotterdam zag zijn kans schoon en besloot de Rotterdamse haven beter bereikbaar te maken.

Nieuwe waterweg

Koning Willem I voor een stimulans van industrie en infrastructuur. Aanvankelijk werd een kanaal voor Voorne aangelegd. Dit bleek al snel te klein doordat de schepen steeds groter en breder werden. Van 1866 tot 1872 werd daarom begonnen met het graven van de Nieuwe Waterweg. Rotterdam kreeg nu een rechtstreekse verbinding met zee. Er werden nieuwe havenbekkens aangelegd en stoomkranen en andere machines maakten het laden en lossen vanaf de schepen een stuk makkelijker. Ook de bouw van een beter spoorwegnet zorgde voor een snellere af- en aanvoer van producten. De Rotterdamse haven werd door deze nieuwe verbindingen steeds populairder, ten koste van de Amsterdamse haven, die vanaf dat moment op de tweede plaats zou staan.