De buitensporigheden van Panamees dictator Manuel Noriega

Op 28 oktober 2014 meldde CNN dat ex-dictator van Panama, Manuel Noriega, zijn rechtszaak tegen de makers van de videogame Call of Duty niet heeft gewonnen. Noriega had die rechtszaak aangespannen, omdat naar zijn mening het spel Call of Duty: Black Ops II – waarin zijn personage voorkomt – schade berokkende aan zijn reputatie. Volgens de rechter kunnen de makers zich echter beroepen op hun vrijheid van meningsuiting. In de jaren tachtig was Noriega feitelijk de belangrijkste machthebber in Panama.

Het vroege leven van Manuel Noriega

Manuel Noriega werd geboren op 11 februari 1938 in een arme familie van Colombiaanse afkomst. Toen Noriega vijf jaar was werd hij door zijn ouders verlaten, waarna een tante zijn opvoeding overnam. Ondanks dat ging hij wel naar een van de beste middelbare scholen in Panama en zou hij later de mogelijkheid krijgen om te studeren aan de Chorillos Military School in Lima. Daarnaast volgde hij trainingen bij het Amerikaanse leger. In 1967 werd Noriega lid van de militaire politie-eenheid Guardia Nacional de Panamá. Een jaar later werd hij daar al benoemd tot luitenant. Tijdens zijn ‘politieke’ carrière zou hij altijd hoofd van dit legeronderdeel blijven.

Omar Torrijos

Zijn benoeming tot luitenant had Noriega voor een groot deel te danken aan zijn vriendschap met kolonel Omar Torrijos. Deze kolonel werd na een coup, waaraan Noriega ook zijn steentje bijdroeg, de belangrijkste leider van Panama. Torrijos belangrijkste succes was het Torrijos-Carterverdrag. Met dit verdrag, dat hij in 1977 sloot met de Amerikaanse president Jimmy Carter, werd afgesproken dat Panama geleidelijk de zeggenschap zou krijgen over het kanaal waaraan het land haar bestaan dankte. Nadat Torrijos in 1981 was omgekomen bij een vliegtuigongeluk, was Noriega zijn aangewezen opvolger. Twee jaar later had hij alle militaire organisaties in Panama samengevoegd en zichzelf benoemd tot generaal van de hele defensie.

Drugshandel

Noriega probeerde de VS te vriend te houden, maar maakte tegelijkertijd van Panama een belangrijk centrum voor drugshandel. In de periode dat Torijos aan de macht was hielp hij daarom onder andere bij de vrijlating van de Amerikaanse bemanning van een vrachtschip in Cuba. Deze hulp was echter gelijktijdig een dekmantel voor handelsverkeer in drugs. Tijdens het hoogtepunt van zijn macht zorgde Noriega ervoor dat de Amerikanen, ondanks de verdragen, eigen afluisterposten langs het Panamakanaal konden plaatsen. Ook hielp hij mee in de oorlog tegen guerrilla’s in Nicaragua. Aanhoudende drugspraktijken en de verkoop van door Amerikanen gepatenteerde technologieën zorgden er in de aanloop naar de overdracht van het kanaal echter voor dat de VS snel van hem af wilden.

Operation Just Cause

Nadat in 1989 een opstand was uitgebroken omdat Noriega de beloofde verkiezingen had geannuleerd, zagen de Amerikanen hun kans schoon zich van de dictator te ontdoen. Via Operation Just Cause maakten zij een eind aan Noriega’s macht. Noriega, die een schuilplaats had gevonden in de Vaticaanse nuntiatuur (een soort ambassade) te Panamastad, gaf zich uiteindelijk op 3 januari 1990 over. Tien dagen lang hadden de Amerikanen daarvoor harde rockmuziek voor het gebouw afgespeeld, terwijl grote groepen Panamezen zich hadden verzameld om voor zijn berechting te betogen. In 1992 werd Noriega uiteindelijk als eerste buitenlandse leider in Miami veroordeeld tot een celstraf van 40 jaar.

Compensatie

Noriega’s connecties met onder andere het beroemde Colombiaanse Medellínkartel van drugsbaron Pablo Escobar, waren uiteraard een mooie inspiratiebron voor de makers van Call of Duty. Noriega, die van zijn kleinkinderen hoorde dat hij in het computerspel te vinden was, had graag gezien dat hij van tevoren over zijn personage had kunnen meepraten of zou zijn gecompenseerd voor het gebruik van zijn beeltenis. Aan die compensatie zou hij alleen niet veel hebben gehad. Nadat hij in 2007 met vervroegd verlof mocht, werd hij in 2010 en 2011 opnieuw berecht voor misdaden die hij gepleegd had tijdens zijn dictatorschap – ditmaal door Frankrijk en Panama. Rechters in deze landen gaven hem respectievelijk 7 en 20 jaar gevangenisstraf.