De geschiedenis van Schrikkeldag
Vandaag zijn sommigen eindelijk weer eens jarig. Het is dan 29 februari, schrikkeldag. Het jaar duurt ditmaal 366 dagen, in plaats van 365. In 46 voor Christus werd deze extra dag ingevoerd door Julius Caesar met doelbewuste redenen.
Schrikkeljaar
De term ‘schrikkeljaar’ komt van het Middelnederlandse scricken, wat oorspronkelijk ‘met grote passen lopen’ of ‘springen’ betekende. De correctie op de jaarkalender werd al in de Romeinse tijd bedacht. De Romeinse kalender telde slechts 355 dagen. Elk tweede jaar werd er een maand van 22 of 23 dagen ingevoerd om de afwijking recht te trekken. Julius Caesar wilde dit vergemakkelijken, en stelde een kalender van 365 dagen in met elke vier jaar een extra dag na de 28e februari. De astronoom Sosigenes had de berekeningen hiervoor uitgevoerd. Onze gregoriaanse kalender, ontstaan in 1582, is een verfijning van de Juliaanse en nam het schrikkel principe over.
Tropisch jaar
Een tropisch jaar is de tijd die de aarde nodig heeft om tijdens haar baan om de zon van lentepunt naar lentepunt te draaien. Dit duurt niet exact 365 dagen, maar 365 dagen, 5 uur, 48 minuten en 45,1814 seconden. Zou men toch stipt 365 dagen aanhouden, dan zouden we elke vier jaar bijna een dag tekort komen: 23 uur en 15 minuten. Op de langere duur zouden de seizoenen volledig verschuiven ten opzichte van de kalender.
Schrikkeldag
Schrikkeldag compenseert dit tijdsverschil door elke vier jaar 24 uur toe te voegen. Dit is echter weer een hypercorrectie: zo’n 45 minuten teveel. Bij de invoering van de gregoriaanse kalender loste men dit op door bij elke eeuwwisseling die niet deelbaar is door 400 de schrikkeldag achterwege te laten. Zo was er een schrikkeldag in 2000, maar niet in 1900. Bij de Juliaanse kalender vond de speciale deling voor de eeuwwisseling nog niet plaats, waardoor men in 1582 tien dagen achter liep. De ontwerper van de Gregoriaanse kalender, paus Gregorius XIII, liet daarom de tijd in één klap van 4 naar 15 oktober gaan. Mathematisch gezien is dit echter nog niet perfect: elke 400 jaar verliest de cyclus alsnog 0,1 dag. Hierdoor loopt men elke 100 jaar zo’n drie kwartier vooruit. Na een aantal millennia zal er daarom een extra correctie moeten komen.
Tradities en bijgeloof tijdens schrikkeldag
Een bijzondere dag als schrikkeldag, heeft op veel plekken ook geleid tot hele eigen tradities. Zou zouden volgens een Ierse traditie op schrikkeldag vrouwen een man ten huwelijk mogen vragen. De man die op schrikkeldag een aanzoek krijgt, zou dat aanzoek niet mogen weigeren, doet hij dat wel dan zou er volgens Iers gebruik een financiële compensatie moeten volgen. In Schotland en Denemarken volstaat bij weigering een handschoen, zodat de afgewezen dame kan verhullen dat zij geen ring draagt. In Schotland zouden dames die op schrikkeldag een aanzoek willen doen, dat al op voorhand kenbaar maken door een rode rok te dragen.
Naast tradities zijn er ook allerhande bijgeloven ontstaan rondom schrikkeldag. Volgens de Schotten is een schrikkeljaar slecht voor het vee, terwijl de Duitsers geloven dat een schrikkeljaar een koud jaar wordt.
