De Nederlandse Winkeltijdenwet

Begin twintigste eeuw begonnen in de Nederlandse politiek de eerste discussies over de openingstijden van winkels. Tegenwoordig zijn koopzondagen in veel gemeentes toegestaan, maar nog niet allemaal. Met de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 komt hier wellicht verandering in. Wanneer werd de eerste koopzondag eigenlijk goedgekeurd?

Eerste Winkeltijdenwet

In 1930 kwam de eerste Winkeltijdenwet tot stand, nadat er al vanaf 1904 veel politiek overleg over het onderwerp had plaatsgevonden. In deze wet werd bekrachtigd dat winkels van maandag tot en met zaterdag van 5.00 tot 22.00 uur open mochten zijn. In 1934 werd door een wetswijziging mogelijk gemaakt dat sommige winkels onder bepaalde omstandigheden ook op zondag de deuren mochten openen.

De Zondagswet

In 1953 werd in een andere wet - de Zondagswet - vastgelegd dat de zondagsrust, van oudsher een belangrijk onderdeel van de christelijke traditie, moest worden nageleefd. De eerste versie van deze wet bestond al sinds 1815. In de Zondagswet werd vastgelegd dat ‘openbare vermakelijkheden’ op zondag tot 13.00 uur in de middag verboden zijn, tenzij ze religieus van aard zijn. Door deze wet werd het wijzigen van de Winkeltijdenwet lastiger.

Introductie van de reguliere koopzondag 

De Winkeltijdenwet uit 1930 werd in de loop van de jaren vaak gewijzigd. Zo werd in 1951 opnieuw vastgelegd dat winkels verplicht gesloten moesten zijn op zondag. Later, in 1984, werd uiteindelijk toch de koopzondag geïntroduceerd: winkels mochten voortaan vier zondagen per jaar de deuren openen. In 1993 steeg dit aantal al naar acht keer per jaar.

Te ouderwets

In het eerste paarse kabinet (1994-1998) werd besloten dat de Winkeltijdenwet niet meer strookte met de tijdsgeest. Omdat het gemakkelijker is om een wet op punten te wijzigen dan om een wet in zijn geheel te schrappen, werd de Winkeltijdenwet in 1966 opgerekt. Vanaf toen mochten sommige gemeenten ten behoeve van het toerisme op meer zondagen de winkels openen dan het wettelijke aantal toegestane koopzondagen voorschreef.

Koopzondag als campagnethema

In 2013 werd de Winkeltijdenwet weer aangepast. Met deze wijziging lag voortaan alle verantwoordelijkheid voor zondagsopenstelling bij de gemeenten in plaats van de Tweede Kamer. Dit leidde tot een flinke daling in het aantal gemeentes waarin winkels op zondag nog dicht blijven. Anno 2018 is shoppen op zondag heel gebruikelijk. In slechts 53 gemeenten geldt nog een verbod op zondagsopenstelling. Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 kan hier verandering in komen. D-66 kamerlid Jan Paternotte maakt van de koopzondag een campagnethema: hij wil dat elke ondernemer in Nederland de keuzevrijheid moet hebben om op zondag de deuren open te gooien.

afbeelding

Nationaal Archief: Koch, Eric / Fotocollectie Anefo [Public Domain]

bronnen

• Reformatisch Dagblad: Shoppen op zondag steeds normaler