De ontdekking van Australië
Niet de Nederlanders, maar de Portugezen hebben mogelijk Australië ontdekt. De vondst van een bronzen kanon van waarschijnlijk Portugese afkomst in 2012 zou tot die opmerkelijke conclusie kunnen leiden. Algemeen wordt aangenomen dat de Nederlander Willem Janszoon de eerste Europeaan was die in 1606 voet op Australische bodem zette.
De Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) handelde in de zeventiende eeuw veelvuldig met de inwoners van de eilanden van het hedendaagse Indonesië. De Nederlanders waren op dat moment dus al dichtbij het huidige Australië.
Ontdekkingsreis
De Nederlander Willem Janszoon was in 1606 de eerste Europeaan waarvan het gedocumenteerd is dat hij voet aan wal zette op Australië. Op 18 november 1605 vertrok Janszoon in dienst van de VOC met zijn schip Duyfken vanaf Java om de kust van Nieuw Guinea te verkennen. Na een tijdje langs de kust van Nieuw Guinea gevaren te hebben, stak Willemszoon de Arafurazee over naar het Kaap York-schiereiland in het huidige Australië. Het schip bevond zich nu in de Golf van Carpentaria.
Voet aan wal
Op 26 februari 1606 zette de bemanning van de Duyfken voet aan wal bij de huidige Pennefather River. Janszoon dacht echter dat hij een zuidelijke uitloper van Nieuw Guinea had ontdekt. Hij verzeilde vervolgens in een conflict met de in Australië wonende Aboriginals, waarbij enkele van zijn manschappen sneuvelden. Uiteindelijk bracht Janszoon ongeveer 320 kilometer van het ontdekte land in kaart, voordat hij terugkeerde naar Bantam.
Latere verkenningen
Een aantal maanden nadat Janszoon Australië aanschouwde voer de Portugees Luís Vaz de Torres in Spaanse dienst als eerste Europeaan door de zeestraat die Australië van Nieuw Guinea scheidt. Het is echter onduidelijk of hij het Australische continent daarbij heeft gezien. In de jaren die hierop volgden verkenden veel voornamelijk Nederlandse ontdekkingsreizigers de kust van Australië, indertijd Nieuw Holland genoemd. Zo ontdekte Abel Tasman in 1642 bijvoorbeeld het nabij Australië gelegen eiland Tasmanië. De Nederlanders zagen er echter weinig nut in om het woeste land te koloniseren.
Britse kolonie
In 1770 voer de Engelsman James Cook als eerste Europeaan langs de oostkust van Australië. Hij ging aan land in Botany Bay, het huidige Sydney, en claimde de oostkust voor Engeland. De Britse kolonie werd Nieuw-Zuid-Wales genoemd. De Engelsen zagen in Australië een oplossing voor hun overbevolkte gevangenissen. Daarnaast diende het nieuwe land als een vorm van compensatie voor het verliezen van de koloniën in Noord-Amerika na de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog (1775-1783). In de jaren hierop volgend ontstonden in Australië meerdere Britse koloniën.
Portugese ontdekking
Het in Australië gevonden kanon kan wellicht een nieuw licht werpen op de Europese ontdekking van het land. Het anderhalve meter lange wapen lijkt sterk op Portugese kanonnen die gebruikt werden op schepen in de zestiende eeuw. Portugal koloniseerde het eiland Timor al in 1515, en er zijn theorieën dat Portugese ontdekkingsreizigers ook het 700 kilometer verder gelegen Australië rond deze periode al wisten te bereiken. Dit kanon lijkt deze theorie te ondersteunen.
Bewijs
Hoewel de eerste gedocumenteerde beschrijving van Australië die van Willem Janszoon is, beweren sommige historici op zestiende-eeuwse kaarten ook een stuk van Australië waar te nemen. Deze interpretatie is echter controversieel. De vondst van het kanon kan dit debat nieuw leven inblazen. Maar zelfs als het kanon daadwerkelijk uit de zestiende eeuw dateert, is dat nog geen definitief bewijs voor een vroege Portugese ontdekking. Het wapen kan namelijk later van een schip zijn gevallen, of meer recentelijk door antiekhandelaren in het gebied terecht zijn gekomen. Voor meer informatie over de archeologische vondst klik hier.
