De warmste periodes in Nederland
Het is warm in Nederland. Voor het eerst is het in De Bilt zeven dagen achtereen warmer dan 30 graden. De week van 10 tot 17 augustus zou wel eens de warmste week kunnen worden sinds de metingen begonnen. Wat zijn de warmste periodes in de Nederlandse geschiedenis?
Het begin van de metingen
De metingen van de temperatuur in Nederland worden bijgehouden door het KNMI. Dat weerinstituut werd in 1854 opgericht op initiatief van meteoroloog en professor Buys Ballot. Maar de metingen waar het KNMI zich op baseert, worden sinds 1901 bijgehouden. Sindsdien zijn er 29 hittegolven voorgekomen. Welke waren het warmst?
2019: hitterecords verbroken
De heetste hittegolf ligt nog maar kort achter ons. De hittegolf 22 juli tot 27 juli 2019 brak records. Op 25 juli werd door het weerstation van Gilze-Rijen 40.7°C gemeten. Voor het eerst sinds het begin van de metingen van het KNMI werd in Nederland een temperatuur van boven de 40 graden Celsius vastgesteld. En niet alleen in Nederland sneuvelden weerrecords, door heel Europa noteerden meteorologen in juni en juli nog nooit eerder vertoonde temperaturen in hun weerboekjes.
2006: een heuse natuurramp
De op een-na warmste periode van Nederland viel in juli 2006. Maar liefst zestien dagen duurde deze hittegolf, die niet alleen in Nederland heerste. Ook in België werd het extreem warm. Ongelukkigerwijs viel de hittegolf samen met de Vierdaagse van Nijmegen. Twee wandelaars liepen zo’n ernstige zonnesteek op dat ze door de gevolgen overleden. Omdat de voorspellingen voor de rest van de Vierdaagse temperaturen van ver boven de dertig graden Celsius aangaven, blies de organisatie de rest van de Vierdaagse af. En zij waren niet de enigen. Het CBS noteerde een groot aantal doden, meer dan normaal. Daardoor verklaarde de VN de hittegolf van 2006 in Nederland en België tot natuurramp.
2018: extreem zonnig en droog
Van 15 juli tot 27 juli 2018 had Nederland te maken met een hittegolf die de vloer aanveegde met een hoop records. De maximumtemperatuur in De Bilt evenaarde het record van 35,7 graden uit 2006, maar op lokaal niveau sneuvelden heel wat records. Zeker in steden ontstond daardoor veel aandacht voor hittestress. Maar niet alleen de temperatuur was recordhoog, het was vooral heel erg zonnig en daardoor ook extreem droog.
1990: eerste hittegolf in lange tijd
In 1990 kreeg Nederland voor het eerst in jaren weer te maken met een hittegolf. De vorige hittegolf was in 1983. Overigens brak deze hittegolf meteen een record. Het was voor het eerst dat het weerstation in De Bilt tijdens een hittegolf een temperatuur van boven de 35 graden Celsius aangaf.
2003: overstroming door de hitte?
De hittegolf die van 31 juli tot 13 augustus 2003 in Nederland en Europa heerste, was met veertien dagen opvallend lang. Op 7 augustus werd in De Bilt de hoogste temperatuur ooit gemeten, toen nog een absoluut record. En raar maar waar, de hittegolf veroorzaakte een overstroming. Door de hittegolf droogde het veen in een dijk bij Wilnis zover uit dat de dijk scheurde en een deel van het dorp onder water kwam te staan. Overigens hield de hittegolf in heel Europa flink huis. Vooral in Frankrijk stierven veel mensen door de hitte.
1976: tien tropische dagen
De hittegolf die in 1976 huishield, zal bij velen nog in het geheugen staan. De hittegolf duurde zeventien dagen en is daarmee nog altijd de op-één-na-langste hittegolf ooit. En daarbij werd het maar liefst tien dagen tropisch warm, dat wil zeggen: warmer dan 30 graden. Nog altijd een record. Lang was deze hittegolf ook recordhouder als het aankomt op droogte, maar dat record sneuvelde in juli 2020.
Andere hittegolven uit de top-tien
2020: deze hittegolf is op het moment van schrijven nog volop bezig, maar wel kan nu al met zekerheid gezegd worden dat deze hittegolf stevig in de top-tien staat. Zoals gezegd is de kans groot dat het de warmste week ooit wordt. Vast staat alvast dat er heel wat dagrecords zijn gesneuveld. 11 augustus 2020 werd de warmste 11 augustus ooit.
1994: in juli 1994 werd Europa getroffen door een stevige hittegolf. Door de hittegolf liepen de temperaturen zo ver op dat het KNMI sprak van de warmste juli in driehonderd jaar. Een record dat in 2006 sneuvelde.
2018: 2018 had de recordboeken in kunnen gaan als het jaar met de langste hittegolf ooit, ware het niet dat op 28 juli de temperatuur flink daalde. Op 29 juli steeg de temperatuur echter weer. Tot 7 augustus bleef het warm, waardoor 2018 twee hittegolven kort op elkaar kreeg.
1923: in juli 1923 werd het ook warm. De maximumtemperatuur kwam uit op een voor toen uitzonderlijke 33,1 graden. Overigens was 1923 wereldwijd een extreem warm jaar. In Australië werden van 31 oktober 1923 tot 7 april 1924 continue temperaturen boven de 37 graden gemeten. Wereldwijd nog altijd de langste hittegolf ooit.
1975: niet de warmste, wel de langste
Het record van de langste hittegolf in Nederland is nog altijd in handen van de zomer van 1975. Die hittegolf staat niet in de top tien van warmste periodes in Nederland, maar dankzij de lengte is die wel het vermelden waard. Achttien dagen lang, van 29 juli tot 15 augustus noteerden de meteorologen onafgebroken temperaturen boven de 25 graden.
Hitte en droogte in het verleden
De tien heetste hittegolven van Nederland hebben zich bijna allemaal voorgedaan in de laatste decennia. Slechts twee hittegolven uit de top tien zijn van voor 1990. Maar dat wil niet zeggen dat het in het verleden nooit warm is geweest. In 1540 was het zo warm en droog, dat in veel boeken gesproken wordt van het ‘Grote Zonnejaar’.
Wanneer spreken we eigenlijk van een hittegolf?
Niet elke warme periode is een hittegolf. Het Nederlandse KNMI en het Belgische KMI hanteren daarvoor strikte richtlijnen die er soms voor kunnen zorgen dat een lange warme periode toch geen hittegolf is, zoals in 2018 gebeurde.
