Een hertog ben je niet zomaar

Justitie heeft in Zutphen in 2010 tweeënhalf jaar cel geëist tegen een 38-jarige man uit Barneveld die terechtstaat voor oplichting en valsheid in geschrifte. De verdachte zou in mei van dat jaar als hertog Anthonie van Wilderoden d'Aragon in het huwelijk treden met de Britse Tara Elliot. De bruiloft werd op het laatste moment afgeblazen, nadat bekend werd dat de verdachte helemaal niet van adel is. De man pakt het wel meteen serieus aan: hertog is één van de hoogste adellijke titels die er is.

Een hertog staat boven andere adel zoals een jonkheer, baron, markies of graaf. Alleen de titel 'prins' is nog hoger. Hoewel daar uitzonderingen op zijn; soms kan de titel hertog ook gevoerd worden door een monarch, en die staat dan weer boven een prins. Het vrouwelijke equivalent is hertogin. De adel komt voort uit de standenmaatschappij die veel landen vroeger kenden of nu nog kennen. Nederland bijvoorbeeld heeft nog steeds een wettelijk beschermde en erkende adelstand. De titel die je draagt moet in officiële documenten worden vermeld. je mag jezelf dus niet zomaar een titel aanmeten.

Legeraanvoerder...

Een hertog stond aan het hoofd van een hertogdom. In Nederland kennen we bijvoorbeeld het Hertogdom Brabant en het Hertogdom Gelre (Gelderland). De titel komt van het Germaanse: heir (leger), en tugan (trekken). Een hertog was dus een legeraanvoerder. Het Engelse woord voor hertog is 'duke'. Die titel komt van het Romeinse woord 'dux', dat ook oorlogsaanvoerder betekent. In de late oudheid en de vroege Middeleeuwen werden verschillende Romeinse ambten en titels door Germaanse en Keltische stammen zoals de Franken overgenomen. De beroemde 'koning' Arthur bijvoorbeeld, wordt in oude kronieken 'dux Brittanicum' genoemd. Geen koning met ridders dus, maar een krijgsaanvoerder. Tegenwoordig zouden we 'warlord' zeggen.

… en kroonpretendent

De Frankische vorsten verdeelden hun land in gebieden die werden bestuurd door edellieden (feodalisme). In eerste instantie was een adellijke titel nog niet erfelijk, maar later wel. Een koning stond dan wel boven de adel, maar was er ook deel van. De adel verkeerde met elkaar en trouwde doorgaans onderling. Daarom zijn bijvoorbeeld alle adellijke huizen in Europa wel op één of andere manier aan elkaar verwant. Hertogen waren dan ook niet zelden zelf kroonpretendenten.

Aarts- en Groothertogen

Behalve de titel hertog kennen we ook de titels Aartshertog en Groothertog. De eerste is verbonden aan het Habsburgse huis. Prinsen uit deze familie gebruikten de titel. Ook tegenwoordig bestaat deze nog, bijvoorbeeld in België. Een Groothertog is lager dan een koning, maar hoger dan een soevereine hertog of prins. Heden ten dage is deze titel nog maar op één plaats in gebruik: het groothertogdom Luxemburg. De nephertog moet documenten hebben vervalst om zich als hertog te kunnen uitgeven. Behalve de bedrogen bruid zijn er nog meer mensen gedupeerd door deze oplichter, waaronder leveranciers voor het huwelijk.